ขันติญาณ
เรียน อาจารย์ทั้งสองท่าน
"ขันติญาณ" ขอความอนุเคราะห์อาจารย์ช่วยกรุณาให้อรรถาธิบายเกี่ยวกับคำนี้ด้วยครับ
ขอบคุณและขออนุโมทนาครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
อดทน อดกลั้น ข่มใจ คือ ขันติ ความอดทน เป็น อโทสเจตสิก ซึ่งเกิดกับจิตที่ดีงามเพราะในขณะที่อดทน คือ ขณะนั้น ไม่โกรธ ด้วยกุศลจิต จึงเป็นอโทสเจตสิก และแม้ขณะที่มีเมตตา ขณะนั้น แสดงลักษณะถึงความไม่โกรธ แต่มีเมตตา จึงมีองค์ธรรม เป็นอโทสเจตสิกเช่นเดียวกัน แต่ ความอดทน มีหลายระดับ ครับ
- ความอดทนต่อร้อนหนาว ด้วยกุศลจิต เป็นอโทสเจตสิก
- ความอดทนต่อ คำพูดไม่ดีวาจาไม่ดี หรือ การกระทำทางกาย วาจา ที่ไม่ดีของผู้อื่นด้วยกุศลจิต ความอดทนนั้นเป็น อโทสเจตสิก และ ความอดทน ที่เราอาจจะไม่ค่อยได้ยิน คือ ขันติญาณ ที่เป็นวิปัสสนาญาณขั้นสูง เป็นความอดทนอย่างยิ่ง ที่จะรู้ความจริง ในสภาพธรรมตามความเป็นจริง อย่างละเอียด ลึกซึ้ง เป็นความอดทน คือ ขันติญาณ ที่เป็น อโมหเจตสิก ที่เป็นปัญญา ครับ
ดังนั้น ความอดทนจึงมีหลายระดับตามระดับของกุศล แต่สำคัญคือจะต้องเป็นเจตสิกที่ดี มีอโทสเจตสิก และ อโมหเจตสิก จึงจะอดทนได้ ซึ่งอาศัยการฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม ก็จะเป็นไปเพื่อความเจริญขึ้นของความอดทนในระดับต่างๆ คือ ความเจริญขึ้นของกุศลธรรม และที่สำคัญที่สุดคือ อดทนที่จะฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรมต่อไปย่อมถึงขันติ เป็นตบะอย่างยิ่ง ที่จะเผากิเลสจนหมดสิ้น ครับ
ขออนุโมทนา
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงสภาพธรรมซึ่งเป็นสิ่งที่มีจริงที่ควรรู้ทั้งหมด โดยประมวลแล้ว ได้แก่ นามธรรม กับ รูปธรรม ไม่พ้นไปจากสิ่งที่มีจริงในขณะนี้ เพื่อให้พุทธบริษัทได้เข้าใจตามความเป็นจริง พระธรรมที่พระองค์ทรงแสดงนั้นไม่เปลี่ยนแปลงสภาพเป็นอย่างอื่น เป็นจริงอย่างไรก็เป็นจริงอย่างนั้น สิ่งที่มีจริงๆ เป็นธรรม ไม่ว่าจะเป็นยุคใดสมัยใด ความเป็นจริงของธรรมไม่เคยเปลี่ยน แต่ก็จำกัดเฉพาะบุคคลผู้ที่สะสมเหตุที่ดีมาแล้ว เห็นประโยชน์ของความเข้าใจความจริง จึงจะมีโอกาสได้ฟัง ได้ศึกษาได้เกิดปัญญาเป็นของตนเองรู้สภาพธรรมที่มีจริงตามความเป็นจริง ซึ่งจะต้องอาศัยการสะสมความเข้าใจถูกเห็นถูกไปทีละเล็กทีละน้อยจริงๆ
อดทนที่จะฟัง ที่จะศึกษาด้วยความละเอียดรอบคอบ ไม่ประมาทในพระธรรมคำสอน เมื่อเช่นนี้ ความเข้าใจก็จะค่อยๆ เจริญขึ้นไปตามลำดับ จนกระทั่งสามารถประจักษ์แจ้งความจริง ตามระดับขั้นของความเข้าใจได้ แต่บุคคลผู้ที่ไม่ได้ฟังพระธรรม ย่อมไม่สามารถที่จะรู้ความจริงนี้ได้เลย แม้จะมีธรรมเกิดขึ้นเป็นไปอยู่ตลอด ก็ไม่มีทางที่เข้าใจความเป็นจริงของธรรมได้เลยว่า เป็นธรรมไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน ครับ
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
