การเจริญกุศลทุกประการเป็นเรื่องยากทั้งนั้น

การเจริญกุศลทุกประการ เป็นเรื่องยากทั้งนั้น เพราะเป็นการทวนกระแส กิเลสที่สะสมมานาน การศึกษาพระธรรม เพื่อการรู้ความจริง เห็นคุณของกุศล เห็นโทษของอกุศล รู้สิ่งที่ควรทำ และรู้ในสิ่งที่ไม่ควรทำ ก็นับว่าเป็นสิ่งที่มีอุปการะมากในการอบรมเจริญปัญญา ซึ่งทั้งหมดล้วนแต่ต้องใช้เวลานาน เพราะฝ่ายอกุศลมีมากและสะสมมานาน จะเอาออกอย่างรวดเร็ว เป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ เมตตาเป็นธรรมที่เป็นข้าศึกแก่โทสะโดยตรงแต่เมตตาจะละโทสะไม่ให้เกิดอีกเลยไม่ได้ ต้องอาศัยปัญญาขั้นอนาคามิ-มรรค จึงจะละโทสะไม่ให้เกิดขึ้นอีกเลย