ธรรมารมณ์
เรียนถาม
ธรรมารมณ์ เป็นอารมณ์ที่รู้ได้ทางใจเท่านั้น ใช่หรือไม่คะ สมมติว่า อยู่ดีๆ ก็นึกถึง ดอกมะลิ ในขณะนั้น ไม่ได้เห็นดอกมะลิทางตาเลย อยากทราบว่า ขณะนั้น อะไรเป็นธรรมารมณ์คะ ขอความกรุณาช่วยอธิบายด้วยค่ะ
ขอบพระคุณอย่างสูง
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ธัมมารมณ์ เป็นอารมณ์ที่จิตรู้ได้เฉพาะทางใจทางเดียวเท่านั้น มี ๖ อย่าง
๑. จิต ๘๙
๒. เจตสิก ๕๒
๓. ปสาทรูป ๕
๔. สุขุมรูป ๑๖
๕. นิพพาน
๖. บัญญัติ
ธัมมารมณ์ ๕ คือ ปสาทรูป สุขุมรูป จิต เจตสิก นิพพาน เป็นปรมัตถธรรม
ธัมมารมณ์ คือ บัญญัติ ไม่ใช่ปรมัตถธรรม
คำถามที่ว่า
"อยู่ดีๆ ก็นึกถึง ดอกมะลิ ในขณะนั้น ไม่ได้เห็นดอกมะลิทางตาเลย อะไรเป็นธัมมารมณ์"
คำตอบ คือ บัญญัติ เรื่องราว เป็นธัมมารมณ์ คือ เรื่อง บัญญัติที่เป็นดอกมะลิ ครับ เพราะฉะนั้น ขณะนี้ในชีวิตประจำวัน ขณะที่เห็นเป็นสัตว์ บุคคล เป็นสิ่งต่างๆ ให้รู้ว่าเป็นจิตที่คิดนึกเรื่องราวแล้ว ที่มีบัญญัติเป็นอารมณ์ และขณะที่แม้ไม่ได้เห็น ไม่ได้ยิน เป็นต้น แต่ก็คิดนึกถึงใคร นึกถึงเรื่องราวต่างๆ ในชีวิตประจำวัน ขณะนั้นก็มีจิตที่คิด โดยมีบัญญัติเรื่องราว เป็นอารมณ์ ซึ่งเป็นธัมมารมณ์ อารมณ์ที่รู้ทางใจ โดยเป็นบัญญัติ ครับ
เชิญอ่านคำบรรยายท่านอาจารย์สุจินต์ที่นี่ ครับ
สุ. บัญญัติเป็นธัมมารมณ์ เพราะว่าเป็นอารมณ์ที่รู้ได้ทางใจทางเดียวเท่านั้น
ก. แล้วธัมมารมณ์นี้ถ้าจะเป็นปรมัตถอารมณ์
สุ. ธัมมารมณ์มี ๖ ประเภท เป็นปรมัตถธรรม ๕ ไม่ใช่ปรมัตถธรรม ๑ ฉะนั้น จะรู้ได้ว่า ขณะใดมีบัญญัติเป็นอารมณ์ ก็คือ ขณะใดที่ไม่มีปรมัตถธรรมเป็นอารมณ์ ขณะนั้นมีบัญญัติเป็นอารมณ์
เชิญคลิกอ่านที่นี่ครับ
ขออนุโมทนาที่ร่วมสนทนา
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ธรรมเป็นเรื่องที่ละเอียด ค่อยๆ ฟัง ค่อยๆ ศึกษาไป ความรู้ความเข้าใจก็จะค่อยๆ เจริญขึ้น สำคัญอยู่ที่ความเข้าใจอย่างถูกต้อง เพราะแท้ที่จริงแล้ว ธรรม ไม่ได้อยู่ในหนังสือ ไม่ได้อยู่ในตำราเลย แต่มีอยู่จริงในชีวิตประจำวัน ทุกขณะของชีวิตเป็นธรรมทั้งหมด เป็นธรรมที่เกิดขึ้นตามเหตุตามปัจจัยแล้วก็ดับไป ไม่เที่ยง ไม่ยั่งยืน ขณะนี้ไม่พ้นไปจากจิต เจตสิก และรูป เลย แม้แต่ที่คิดถึงดอกมะลิ ซึ่งก็คือ คิดนึกถึงเรื่องราว จะเห็นได้จริงๆ ว่า แม้ไม่ได้เห็น ไม่ได้ยิน เป็นต้น ก็คิดนึกได้ โดยที่เรื่องราวนั้นเป็นอารมณ์ที่รู้ได้ทางใจเท่านั้น เป็นธรรมารมณ์ ไม่สามารถเป็นอารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ได้เลย ความจริงเป็นอย่างไรก็เป็นอย่างนั้น ไม่มีใครเปลี่ยนแปลงได้ ครับ
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
เรียนถาม
ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน เป็นการเจริญสติปัฏฐาน ซึ่งรวมในหมวดอื่นๆ ด้วยคือ ทั้งหมวดกาย เวทนา และจิต ใช่หรือไม่คะ
ขอบพระคุณอย่างสูง
