ข้อความที่อาจช่วยให้เข้าใจเรื่องสติปัฏฐานมากยิ่งขึ้น

จากคำบรรยาย ชุดเทปวิทยุ ครั้งที่ ๗๘๒

การอบรมเจริญสติปัฏฐาน คือ การระลึกรู้ ลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏตามความเป็นจริงว่า สภาพที่ปรากฏที่ไม่ใช่สัตว์ บุคคล ตัวตนนั้นเป็นอย่างไร เพราะเคยยึดถือว่า เป็นตัวตนที่กำลังเห็นวัตถุสิ่งหนึ่งสิ่งใด หรือว่าบุคคลต่างๆ เพราะตามความเป็นจริงนั้น เวลาฟังเรื่องของการเห็น ก็คือในขณะนี้ คือฟังเรื่องของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏคือ กำลังเห็นในขณะนี้นั่นเอง เพราะฉะนั้น สติคือ ขณะที่รู้สึกตัว แล้วศึกษารู้ว่าขณะเห็นนี้ก็เป็นแต่เพียงสภาพรู้ อาการรู้หรือธาตุรู้ชนิดหนึ่ง เพราะคำว่านามธรรม รูปธรรมก็เคยได้ยิน ได้ฟังกันมาบ่อยมากทีเดียว แต่ว่านามธรรมไม่ใช่ชื่อ หรือว่านามธรรมไม่ใช่เรื่องของธรรม แต่เป็นสภาพที่กำลังมีจริงที่กำลังรู้ เป็นสภาพรู้ เป็นอาการรู้สิ่งหนึ่งสิ่งใด เพราะฉะนั้น ในขณะนี้ที่จะรู้ว่านามธรรมมี อะไรบ้าง ก็คือขณะนี้ที่กำลังเห็นไหม ถ้ากำลังเห็น ขณะนั้นก็เป็นสภาพของสภาพธรรมที่มีจริง ซึ่งเป็นสภาพรู้ เป็นอาการรู้ เป็นธาตุรู้ แล้วไม่ใช่มีแต่เห็น ได้ยินก็มี ขณะที่ได้ยินนั้นเป็นอย่างไร ที่ว่าไม่ใช่ตัวตน เป็นนามธรรมที่ได้ยิน ก็คือในขณะนั้น ระลึกรู้ว่า ขณะที่ได้ยินนั้นเป็นอย่างไร ที่ว่าไม่ใช่ตัวตน เป็นนามธรรมที่ได้ยิน ก็คือในขณะนั้นระลึกรู้ว่า ขณะที่ได้ยินนั้นเป็นสภาพรู้ เป็นธาตุรู้ เป็นอาการรู้อย่างหนึ่ง เพราะสภาพรู้ หรือนามธรรมเกิดขึ้นตลอดเวลาไม่ขาดเลย และมีลักษณะต่างๆ คือ รู้อารมณ์ต่างๆ เช่น นามธรรมทางตาก็เห็นเท่านั้น นามธรรมทางหูก็ได้ยินเท่านั้น ไม่ใช่ขณะที่คิดนึกถึงความหมายของสิ่งที่กำลังได้ยิน เพราะฉะนั้น สภาพธรรมตามความเป็นจริง มีลักษณะจริงๆ ให้ศึกษา ให้เข้าใจเพิ่มขึ้น โดยที่ว่า แม้แต่เพียงความหมายหรืออรรถของคำว่า นามธรรม ก็จะต้องรู้ว่า หมายถึง สภาพรู้ อาการรู้ ธาตุรู้สิ่งหนึ่งสิ่งใดที่กำลังรู้ ไม่ว่าจะเป็นทางตาหรือทางหูหรือทางจมูกหรือทางลิ้นหรือทางกายหรือทางใจ มีสภาพนามธรรมที่กำลังรู้ แต่ยังไม่ชินต่อการที่จะศึกษา โดยน้อมไปรู้ในขณะที่กำลังเห็นจริงๆ ขณะที่กำลังได้ยินจริงๆ ขณะที่กำลังจำได้จริงๆ ขณะที่กำลังคิดนึกจริงๆ ในขณะนี้นั่นเอง