อายุของรูป
จากพระอภิธรรม อรรถกถาขันธวิภังค์ ปกิณกะในเบญจขันธ์ หัวข้อ โดยการเกิดขณะเดียวกันดับต่างขณะกัน.....กรรมชรูปตั้งขึ้นในภังคขณะแห่งปฏิสนธิจิต ย่อมดับในภังคขณะแห่งภวังคจิตดวงที่17นั่นแหละ...นี้ชื่อว่าเชื้อสายแห่งกรรมชรูป48 ขณะ...
หัวข้อ โดยการเกิดต่างขณะกันดับพร้อมกัน....กรรมชรูปที่เกิดในภังคขณะแห่งปฏิสนธิจิต ถึงฐีติขณะแห่งจิตดวงที่18แล้วก็ดับไป...
เรียนถามว่ากรรมชรูปมีอายุเป็น16หรือ17 ขณะจิตครับ ขอบคุณครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
กรรมชรูป เป็นรูปที่เกิดจากกรรม กรรมชรูปเกิดทุกอนุขณะ (ขณะย่อย) ของจิต อายุของรูป มีอายุเท่ากับจิตเกิดดับ ๑๗ ขณะ (จิตหนึ่งขณะ มีขณะย่อยที่เรียกว่า อนุขณะ ๓ อนุขณะ คือ ขณะที่เกิด เรียกว่าอุปปาทขณะ ขณะที่ยังไม่ดับเรียกว่าฐีติขณะ และขณะที่ดับ เรียกว่า ภังคขณะ) ดังนั้น ๑๗ ขณะของจิต จึงเท่ากับ ๕๑ อนุขณะ เมื่อกรรมชรูปตั้งขึ้นคือเกิดขึ้นในภังคขณะของปฏิสนธิจิต ดับไปในฐีติขณะของจิตดวงที่ ๑๘ นั่นหมายความว่า ถ้านับจากภังคขณะของปฏิสนธิจิต จนถึง ฐีติขณะของจิตดวงที่ ๑๘ ก็จะเท่ากับ ๕๑ ขณะย่อย ซึ่งก็เท่ากับจิตเกิดดับ ๑๗ ขณะ นั่นเอง ซึ่งเป็นเรื่องที่เข้าใจยาก ละเอียดลึกซึ้ง เพราะรูป ทยอยกันเกิด ทยอยกันดับ โดยไม่ปะปนกัน และ อายุของรูปที่มีสภาวะ ก็มีอายุเท่ากับจิตเกิดดับ ๑๗ ขณะ ประโยชน์ของการศึกษาเรื่องรูป ก็เพื่อเข้าใจตามความเป็นจริง ว่า รูป เป็น รูป ไม่ใช่เรา ไม่ใช่สัตว์บุคคลตัวตน ไม่มีเราแทรกอยู่รูปนั้นๆ เลย และถ้าจะพิจารณาจริงๆ อย่างเช่นกลุ่มของกายปสาทะ มีรูปรวมกัน ๑๐ รูป ได้แก่ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุไฟ ธาตุลม สี กลิ่น รส โอชา ชีวิตินทริยรูป และ กายปสาทะ ซึ่งก็เป็นรูปแต่ละรูปเท่านั้น หาความเป็นสัตว์เป็นบุคคลตัวตนไม่ได้ ครับ
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
ขอบพระคุณครับ ผมสับสนตรงประโยคแรกน่ะครับ ที่บอกว่า ย่อมดับในภังคขณะแห่งภวังคจิตดวงที่17นั่นแหละ...นี้ชื่อว่าเชื้อสายแห่งกรรมชรูป48 ขณะ...นับอย่างไรก็ได้48 อนุขณะนะครับ
เรียน ความคิดเห็นที่ ๓ เพื่อพิจารณาร่วมกัน ครับ
ก่อนอื่นก็ต้องเข้าใจว่า อายุของรูปมีอายุเท่ากับจิตเกิดดับ ๑๗ ขณะ จิต ๑ ขณะ มีอนุขณะ คือ ขณะย่อย ๓ อนุขณะ และกรรมชรูป นั้น ก็เกิดทุกๆ อนุขณะของจิต ในประเด็นจำนวน ๔๘ นั้น แสดงถึงว่าในภวังคจิต ๑๖ ดวงซึ่งเกิดสืบต่อจากปฏิสนธิจิต นั้น มีกรรมชรูปเกิดรวมกัน ๔๘ ครั้ง เพราะภวังคจิตแต่ละขณะมี ๓ อนุขณะ และในแต่ละอนุขณะ ก็มีกรรมชรูปเกิดทุกครั้ง ครับ
ตามข้อความจากอรรถกถาวิภังคปกรณ์ ดังนี้
[เล่มที่ 77] พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ เล่ม ๒ ภาค ๑หน้าที่ ๖๖
ด้วยอาการอย่างนี้ พึงทำภวังคจิตดวงที่ ๒ (ปฏิสนธิจิตเป็นที่ ๑) ประกอบกับจิตดวงที่ ๑๗ ของตนๆ นั่นแหละแล้วขยายนัยไป. จิต ๑๖ ดวง มีกรรมชรูป ดวงละ ๓ รวม กรรมชรูป ๔๘ รูป ด้วยประการฉะนี้. นี้ชื่อว่าประเพณี คือ เชื้อสายของกรรมชรูป ๔๘ รูป.
