ชื่อของปัญญา
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ขอทราบชื่อของปัญญา เข้าใจว่ามีหลายชื่อ ช่วยอธิบายลักษณะแตกต่างของแต่ละชื่อ และตามลำดับ ขั้นต้นไปจนขั้นสูงด้วยค่ะ ปัญญาในขั้นฟัง เพียงรู้เรื่องราว ยังไม่รู้ถึงลักษณะจริงๆ ก็ด้วย ความเป็นเรา ความเป็นตัวตน ความไม่รู้ จะเรียกว่าเป็นปัญญาได้หรือ เป็นเพียงสัญญาความจำใช่ไหมคะ แค่ไหนประการใดจึงจะชื่อว่าปัญญาในขั้นฟังคะ
ขอบพระคุณที่อนุเคราะห์ให้ความรู้ความเข้าใจค่ะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ปัญญา เป็นสภาพธรรมที่มีจริง ปัญญา คือ ความเห็นถูก ส่วน สัมมาทิฏฐิ ก็คือ ความเห็นชอบ ซึ่งก็เป็นความเห็นที่ถูกต้อง ความเห็นถูกนั่นเอง ซึ่งก็เป็นชื่อหนึ่งของปัญญา เพราะฉะนั้น พยัญชนะ แม้ต่างกัน แต่ อรรถ ก็ไม่ต่างกัน คือ เป็นความเห็นถูก เห็นชอบ เห็นถูกต้องตามความเป็นจริง ครับ
ส่วนเหตุผลที่ใช้ชื่อต่างกัน ด้วยเหตุผลที่ว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรม โดยนัยเทศนาต่างๆ โดยนัยเทศนาวิลาส อันหมายถึง งดงามทั้งอรรถ และ พยัญชนะ และที่สำคัญ เหมาะกับอัธยาศัยของสัตว์โลกของแต่ละบุคคล ซึ่ง สัตว์โลก สะสมอัธยาศัยมามากมาย ไม่เหมือนกันเลย เพราะฉะนั้น พระธรรมเทศนาของพระพุทธองค์ จึงไม่ใช้เพียงพยัญชนะเดียว แต่ใช้หลากหลายพยัญชนะ
เพื่อให้เหมาะกับอัธยาศัยของสัตว์โลก ซึ่ง ชื่อของปัญญา ก็มีหลากหลาย ทั้ง สัมมาทิฏฐิ ปัญญา อโมหะ สัมปชัญญะทัสสนะ ล้วนแล้วแต่เป็นชื่อของปัญญา แต่พระองค์ทรงพิจารณาแล้วว่า บทธรรมนี้พยัญชนะนี้ ผู้ใดฟังเข้าใจในคำนี้ ก็ทรงแสดงบท พยัญชนะนี้ เป็นสำคัญ เพราะฉะนั้น อาศัย อัธยาศัยของสัตว์โลก ที่ต่างๆ กันไป พระองค์จึงทรงแสดงธรรม โดยหลากหลายนัย หลากหลายพยัญชนะ แม้ความหมายเดียวกัน แต่ พยัญชนะต่างๆ กันเพื่อให้ผู้ฟังที่ต่างอัธยาศัยกันได้เข้าใจ ตามความเหมาะสม ครับ
ปัญญา เป็นสภาพธรรมที่มีจริง เป็นความเข้าใจถูกเห็นถูก ไม่ว่าจะเป็นในระดับใดความเป็นจริงของปัญญา ก็จะไม่เปลี่ยน คือ เข้าใจถูกเห็นถูกตามความเป็นจริง ปัญญามีหลายระดับ ทั้งในความเข้าใจถูกเห็นถูกในเรื่องกรรมและผลของกรรม
ปัญญาในขั้นของการฟัง ปัญญาที่เป็นไปกับการอบรมเจริญความสงบของจิต ปัญญาในขั้นสติปัฏฐานระลึกรู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง ปัญญาในระดับที่เป็นวิปัสสนาญาณขั้นต่างๆ ปัญญาในขั้นที่เป็นโลกุตตระ ที่เกิดร่วมกับมรรคจิตและผลจิต นี้ คือ ความเป็นจริงของปัญญา (ความเข้าใจถูกเห็นถูก)
ขออนุโมทนาครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ปัญญา เป็นสภาพธรรมที่มีจริง เป็นสภาพธรรมที่เข้าใจถูก เห็นถูก ในภาษาไทยไม่มีคำว่าปัญญา แต่มีคำว่า ความเข้าใจถูกเห็นถูก ดังนั้น ปัญญา ก็คือ ความเข้าใจที่ถูกต้องตรงตามความเป็นจริง กิจหน้าที่ของปัญญา คือ เข้าใจถูก ซึ่งมีหลายระดับขั้นมาก กล่าวคือ ปัญญาขั้นการฟังพระธรรมเข้าใจ ขณะที่เข้าใจ ก็เป็นปัญญา เป็นความเข้าใจถูกเห็นถูก ปัญญาที่เชื่อกรรมและผลของกรรม เรียกว่า กัมมัสสกตาปัญญา ปัญญาระดับสมถ
ภาวนาที่เป็นไปในการอบรมความสงบของจิต เรียกว่า ฌานปัญญา ปัญญาที่เกิดพร้อมสติระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมในขณะนี้ที่เป็นสติปัฏฐาน ก็เป็นปัญญาเช่นกัน จนกระทั่งถึงปัญญาในระดับที่เป็นโลกุตตระ สามารถดับกิเลสได้ตามลำดับ ทั้งหมดคือความเข้าใจถูกเห็นถูก การที่ปัญญาจะเจริญขึ้นได้ จะเกิดขึ้นได้นั้น
ต้องอาศัยการอบรมจากการฟัง การศึกษาพระธรรม พิจารณาไตร่ตรองในสิ่งที่ได้ยินได้ฟัง ที่สำคัญ คือไม่ขาดการฟังพระธรรม ปัญญาก็จะค่อยๆ เจริญขึ้นตามเหตุตามปัจจัย โดยที่ไม่มีใครไปบังคับหรือไปทำอะไรได้ ซึ่งจะต้องเป็นบุคคลที่เคยเห็นประโยชน์ของความเข้าใจพระธรรม สะสมเหตุที่ดีมาแล้วในอดีตจึงได้ฟัง ได้ศึกษา ได้สะสมปัญญาต่อไป แต่ถ้าเป็นบุคคลผู้ไม่มีศรัทธา ไม่เห็นประโยชน์แล้ว แม้จะมีเสียงพระธรรมอยู่ใกล้ๆ ก็ไม่ฟัง ครับ
... ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ ...
