สนทนาธรรมที่ฮานอย ซาปา 2559 (4) 24 ต.ค. 59

24 ต.ค. 59

นี่เป็นคำถามคำตอบบางส่วนที่จับความได้ คงตกหล่นไปมาก แต่มีการถ่ายทอดสดและบันทึกการสนทนาธรรมทั้งหมดไว้แล้ว ถ้าผิดพลาดไปก็ขออภัย ไม่ใช่ตัวตนของคุณแดงที่ผิด (ตัวตนของคุณแดงยังไม่มี แล้วความผิดจะมีแต่ที่ไหน) แต่เป็นเพราะความรู้ทางธรรมและภาษายังไม่มากพอ และคิดว่าที่บันทึกไว้คงมีประโยชน์ จึงนำมาเผยแพร่ ดีกว่าจะเก็บไว้อ่านคนเดียว ผู้รู้ก็ช่วยกรุณาแก้ไขให้ด้วย

ถาม คำสอนของพระพุทธเจ้าลึกซึ้งและยาก จะอ่านพระไตรปิฏกอย่างไรจึงจะเข้าใจถูก ฝึกสมาธิทุกวันเพื่อละคลายกิเลส

ส. ในพระไตรปิฎกมีอะไร ทุกคำแสดงความจริง ความจริงอยู่ที่ไหน แต่ละคำแทนสภาพธรรมที่กำลังปรากฏเดี๋ยวนี้ เช่นคำว่า ธรรม ไม่ใช่เพื่อพูดตาม แต่เป็นของจริงที่ต้องเข้าใจว่าคืออะไร ธรรมที่ทรงแสดงเป็นปรมัตถธรรม เปลี่ยนแปลงไม่ได้ ทั้งหมดในห้องนี้เป็นธรรมะ ถ้าไม่มีธรรมพระพุทธเจ้าไม่สามารถตรัสรู้ได้ ทรงรู้ความจริงของเห็นเดี๋ยวนี้ อะไรเกิด ถ้าไม่มีธรรม ไม่มีเราหรือสิ่งหนึ่งสิ่งใด เสียงเกิดไหม แต่ละคำที่ทรงแสดงให้คิดพิจารณา เกิดใช้กับสภาพรู้ ถ้าไม่มีสภาพรู้ ก็ไม่มีอะไรปรากฏ ในชีวิตของแต่ละคนมีเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส คิดนึก เห็นไม่ได้อยู่ในหนังสือ แต่คือเดี๋ยวนี้ ทรงแสดงความจริงเกี่ยวกับเห็น หลับตาต่างกับลืมตา งูเห็นไม่ต่างกับคนเห็น เห็นเป็นเห็น ไม่ใช่ใคร สิ่งที่ปรากฏให้เห็นอยู่ที่ไหน อาจจะบอกได้ แต่ทำไมจึงอยู่ที่นั่น ดอกไม้อยู่ที่ไหน เมื่อเห็นจำรูปร่างสัณฐานด้วย แต่เห็นไม่ใช่จำ ชอบไม่ใช่เห็น สิ่งที่ยึดถือว่าเป็นเรา เป็นของเรา เป็นเพียงสภาพธรรมแต่ละอย่าง เห็นสิ่งที่ปรากฏให้เห็นได้ แข็งเมื่อกระทบสัมผัส แข็งไม่สามารถเห็นได้ ถ้าไม่มีแข็งที่กระทบสัมผัสได้จะมีสิ่งที่ปรากฏให้เห็นได้ไหม เราปนเปสภาพธรรมต่างๆ เข้าด้วยกัน รูปแต่ละกลุ่มละเอียดมาก มีสภาพธรรมมากมาย บางอย่างเห็นได้ บางอย่างกระทบสัมผัสได้ ไม่มีใครสามารถรู้ชัดเหมือน พระพุทธเจ้า

ถ้าถามว่า ร่างกายคืออะไร จิตคืออะไร ในปรมัตถธรรมมีแต่เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส คิดถึง นี่คือชีวิต ถ้ารู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏตามความเป็นจริง จะเห็นว่า มีสภาพธรรมต่างกันเพียง 2 อย่าง คือ นามธรรมและรูปธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัย เพราะ สภาพธรรมเกิดดับสืบต่ออย่างรวดเร็ว จึงถือว่าเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่เที่ยง

ซ. คำสอนของพระพุทธเจ้าลึกซึ้ง ในพระสูตรเป็นเรื่องของคน สัตว์ สิ่งของ ไม่ใช่ปรมัตถธรรม แต่ถ้าไม่มีปรมัตถธรรมก็จะไม่มีคน สิ่งของ ถ้าไม่เข้าใจปรมัตถธรรม ก็จะเข้าใจพระสูตรผิด เช่น คำว่า ขันธ์ มี ขันธ์ 5 ดูเหมือนไม่เกี่ยวกับเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส คิดนึกเดี๋ยวนี้ แต่ทรงแสดงว่า สิ่งที่ปรากฏให้เห็นเป็นรูปขันธ์ เสียงเป็นรูปขันธ์ รูปขันธ์ไม่สามารถรู้อะไรเลย ความรู้สึกเป็นเวทนาขันธ์ แต่ละขณะที่เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส คิดนึกเป็นวิญญาณขันธ์ วิญญาณคือจิต สัญญาเป็นสัญญาขันธ์ ที่เหลือเป็นสังขารขันธ์ เพราะสะสมความไม่รู้มามาก จึงต้องฟังธรรมในแง่ต่างๆ จนกว่าจะเข้าใจในความเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ

จ. อ่านพระสูตรแล้วเข้าใจผิด เพราะเป็นสมัยพุทธกาล สมัยนี้ไม่ใช่พระทุกรูปฟังธรรมแล้วเข้าใจ แต่พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมแก่ผู้ที่สะสม ปัญญาพร้อมจะเข้าใจธรรม เช่นทรงถามว่า รูปเที่ยงหรือไม่เที่ยง คนสมัยนี้ไม่เข้าใจว่า ทรงแสดงธรรมที่กำลังปรากฏเดี๋ยวนี้ เพราะยังฟังธรรมไม่เข้าใจพอ ต้องเริ่มด้วยการเห็นความต่างกันของเห็นกับสิ่งที่ปรากฏให้เห็น จึงจะเห็นความไม่เที่ยงของสภาพธรรม

ถาม ได้ยินเสียงหลายเสียงพร้อมกัน อะไรเป็นเหตุปัจจัยของเสียง

ส. ถ้าไม่มีหู จะได้ยินไหม มีหลายเสียงจริง แต่เสียงใดจะกระทบโสตปสาท มักจะสนใจสิ่งที่ปรากฏให้รู้มากกว่าจิตที่รู้สิ่งนั้น ถ้าไม่มีจิตก็จะไม่มีอะไรเลย เมื่ออ่านพระไตรปิฎกจะติดข้องกับเรื่องราว แต่จริงๆ ทรงแสดงว่า มีเพียงสภาพธรรมกำลังปรากฏให้รู้

ถาม รูปเกิดก่อนนามหรือเปล่า

ซ. เสียงเกิดดับสืบต่ออย่างรวดเร็ว เสียงที่กระทบหู จะได้ยินหรือไม่ขึ้นกับกรรม แต่เสียงคือเสียง คิดนึกถึงเสียงที่ได้ยิน

วินเซนต์ สงสัยเรื่องการปฏิบัติ นั่งสมาธิจนสงบ มีผลหรือไม่

ส. ปฏิบัติคืออะไร เพื่ออะไร

ว. ปฏิบัติคือเลือกอารมณ์ที่ทำให้สงบ

ส. ถ้าเลือกก็ผิด

ว. เลือกเพื่อให้เห็นอนัตตา

ส. เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส คิดนึกเดี๋ยวนี้ ต้องเข้าใจคำสอนก่อน อะไรเป็นเหตุปัจจัยให้เข้าใจ ต้องเข้าใจว่า อะไรเป็นกุศล อะไรเป็นอกุศล

ว. สงสัยว่า สงบจนถึงระดับสูง ทำไมจึงเป็นอกุศล

ส. เป็นคุณวินเซ็นต์ หรือเป็นความเข้าใจ เข้าใจเห็นเดี๋ยวนี้หรือยัง

ว. เข้าใจเห็นยากมาก

ส. ปัญญาสามารถเข้าใจทุกอย่าง

ว. ต้องเป็นปัญญาระดับสูงใช่ไหม

ส. อะไรมีประโยชน์กว่ากันระหว่างเข้าใจกับไม่เข้าใจสิ่งที่ปรากฏเดี๋ยวนี้

ว. เข้าใจว่า เกิดแล้วดับ ไม่ใช่ปัญญาหรือ

ซ. ความสงบเป็นเจตสิกอะไร

ว. เป็นปัสสัทธิเจตสิก

ซ. ขณะที่เข้าใจ จิตสงบ มีปัสสัทธิเกิดร่วมด้วย ที่เลือกอารมณ์ให้จิตสงบ นั่นเป็นตัวตนที่เลือก เป็นโลภะ ไม่เข้าใจอะไรเลยในขณะนั้น จริงๆ แล้วมีสมาธิเกิดกับจิตทุกขณะ เป็นทั้งสัมมาสมาธิหรือมิจฉาสมาธิ

ว. ใช้อานาปานา บางครั้งเกือบหยุดหายใจ

จ. พระพุทธเจ้าไม่ได้ทรงสอนให้เลือกอารมณ์ เพราะไม่มีตัวตนที่เลือก นั่นไม่ใช่การอบรมเจริญปัญญาให้เข้าใจมากขึ้น เมื่อปฏิบัติผิดทำให้มีพบเหตุการณ์แปลกๆ ที่ไม่ทำให้เข้าใจธรรมเพิ่มขี้น ทรงแสดงสภาพธรรมแต่ละอย่างที่เกิดขึ้น

ภาคบ่ายพระภิกษุขอสนทนาเรื่องปัจจัยนอกรอบ มีผู้ฟังหน้าใหม่วัยหนุ่มสาวหลายคนมาถามปัญหามากมาย ท่านหนึ่งถามว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงพระอภิธรรมแก่เทวดาบนสวรรค์ พวกเราฟังไม่รู้เรื่องหรอก ยากเกินไป ท่านอาจารย์ตอบว่า ทรงแสดงอภิธรรมแก่ท่านพระสารีบุตรด้วย อภิธรรมก็คือธรรมส่วนละเอียด แสดงลักษณะของสภาพธรรมที่เกิดปรากฏทุกขณะ ถ้าไม่มีอภิธรรมปรากฏก็ไม่สามารถตรัสรู้อะไร เมื่อทรงตรัสรู้ความจริงของสภาพธรรมทั้งหมดแล้วทรงแสดงธรรมที่ปรากฎตามความเป็นจริงให้ผู้ฟังรู้ตามตามอัธยาศัยที่สะสมมาของแต่ละคน

วันนี้ไม่ได้ออกไปทานข้าวเย็นข้างนอก แต่ออกไปเดินเล่นดูแสงสีของย่าน Old Quarter เป็น Opera House โรงแรมหรู ห้างร้านสินค้า Brand name ที่ประดับไฟสวยงาม มีสวนสาธารณะให้นั่งเล่นหรืออกกำลังกายหลายแห่ง ความจริงตั้งใจจะเดินไปทะเลสาปที่เป็นถนนคนเดิน แต่เดินไปไม่ถึงเพราะกลัวหลงทาง แต่ความจริงก็ไม่น่ากลัวอะไร เพราะหลงอย่างไรก็กลับโรงแรมได้ สิ่งที่น่ากลัวกว่า น่ากลัวที่สุด แต่ก็ยังไม่กลัว คือ หลงอยู่ในสังสารวัฏฏ์ หาทางออกไม่ได้ อย่างที่หลงมาเนิ่นนานจนถึงทุกวันนี้ แม้จะเห็นแสงริบหรี่อยู่ไกลๆ แต่มีโอกาสหลงได้ตลอดเวลา ก็ยังไม่กลัว