อกุศลจิตหรือกุศลจิต จะส่งผลให้เกิดได้อย่างไร เพราะไม่ใช่กรรม
กราบเรียนถามท่านอาจารย์ที่เคารพครับ
กุศลจิต และ อกุศลจิต จะไม่ส่งผลให้ได้รับผลของกรรมเพราะไม่ใช่ กุศลกรรม และ อกุศลกรรม แต่จะสะสมนอนเนื่องอยู่ในจิต แต่ผมสงสัยว่า ขณะจิตก่อนที่ จุติจิต จะเกิด คือจิตขณะสุดท้ายของชาติก่อนจะมีอารมณ์เดียวกันกับปฏิสนธิจิตของชาตินี้ ถ้าจิตนั้นเป็น กุศล หรือ อกุศล ก่อนที่จุติจิตเกิดก็จะส่งผลให้ ปฏิสนธิเกิด ซึ่งเป็นผลของกรรม คือทำไมจิต กุศลจิต หรือ อกุศลจิต จึงส่งผลให้ได้รับผลของกรรมได้ครับ เพราะไม่ใช่ กุศลกรรม หรือ อกุศลกรรม
และอีกอย่างถ้าอกุศลจิตเกิดก่อนตายแต่เราพิจารณารู้ว่า เป็นธรรมไม่ใช่เรา ขณะนั้นเป็น กุศล แทน แม้ ขณะอกุศลเกิดใช่ไหมครับ
กราบขอบพระคุณและขออนุโมทนาที่ท่านอาจารย์มีความอดทนที่จะตอบคำบางคำที่อาจจะซ้ำๆ เดิมๆ ครับ
ขอยกคำอธิบายท่านอาจารย์สุจินต์ที่อธิบายชัดเจนในประเด็นที่ถาม ครับ
ประวิทย์ สมมติว่าขณะที่ใกล้จะตาย เห็นจีวร แล้วจุติจิตเกิดต่อจากวิถีนั้น ขณะนั้นปฏิสนธิจิตจะเป็นกรรมของกุศลที่เห็นนิมิตนั้น คือ สบงจีวร หรือจะเป็นผลของกรรมที่ถวายผ้าไตร
สุ. ขณะก่อนจุติจะมีอะไรเป็นอารมณ์ และจิตจะเป็นกุศลหรืออกุศล ไม่ใช่กระทำกรรมนั้นทันทีในขณะก่อนจะจุติ เพราะเป็นชั่วขณะที่รวดเร็วเหลือเกิน ถ้าคิดถึงทางตาที่กำลังเห็น แล้วก็มีภวังคจิตเกิด มีปัญจทวาราวัชชนจิตเกิดต่อ มีจักขุวิญญาณจิตเกิด มีสัมปฏิจฉนะเกิด มีสันตีรณะเกิด มีโวฏฐัพพนะเกิด ชวนะ ๗ ขณะเกิด ตทาลัมพนะเกิด ภวังค์คั่น ก่อนที่จะถึงมโนทวารคั่น และก่อนที่จะถึงการได้ยิน แต่ก็ดูเสมือนรวดเร็วเหลือเกิน
เพราะฉะนั้น ก็ยากแสนยากที่ใครสามารถจะให้กุศลจิตเกิดก่อนจุติ เพราะไม่สามารถจะรู้ได้ว่าจุติจิตจะเกิดเมื่อไร
เพราะฉะนั้น ควรที่จะได้พิจารณาการให้ผลของกรรมที่จะทำให้ปฏิสนธิจิตเกิด ว่าต้องเป็นกรรมที่ได้กระทำสำเร็จแล้วกรรมหนึ่งกรรมใดเป็นชนกกรรม หมายความถึงกรรมที่จะทำให้ปฏิสนธิจิตเกิดต่อจากจุติจิต ไม่ใช่ว่าจะขวนขวายทำตอนที่จุติจิตจะเกิด ซึ่งเป็นไปไม่ได้เลย ถ้าเป็นไปได้ ทุกคนต้องทำให้กุศลจิตเกิดก่อนจุติจิต แต่เมื่อเป็นไม่ได้ ก็แล้วแต่ว่ากรรมใดจะให้ผล ซึ่งต่อไปจะทราบได้ว่า ในประเภทของกรรมต่างๆ นั้น กรรมใดจะเป็นปัจจัยทำให้ปฏิสนธิจิตเกิด ที่จะทำชนกกิจ คือเป็นชนกกรรม แต่ต้องเป็นกรรมที่ได้กระทำแล้ว ไม่ใช่จะมารีบด่วนกระทำก่อนจุติจิตจะเกิด เพราะว่าไม่มีใครสามารถจะรู้ได้ว่าจุติจิตจะเกิดเมื่อไร
เพราะฉะนั้น กรรมที่ได้กระทำแล้วทั้งหมดในสังสารวัฏฏ์ กรรมหนึ่งกรรมเดียวจะทำให้กรรมนิมิตอารมณ์ หรือคตินิมิตอารมณ์ หรือกรรมอารมณ์เกิดขึ้นปรากฏเป็นอารมณ์ของชวนจิตสุดท้ายก่อนจุติ เลือกไม่ได้เลย แต่ไม่ได้หมายความว่าเป็นกรรมซึ่งกระทำในขณะนั้นทันที แต่จะเป็นกรรมที่กระทำใกล้กว่านั้นอีกก็ได้ คือ ก่อนที่จะถึงมรณาสันนวิถี คือ ก่อนที่จะเป็นชวนะสุดท้ายได้ อาจจะเป็นชั่วโมงหนึ่ง วันหนึ่ง สองวัน หรืออะไรก็ได้ หรืออาจจะเป็นหลายเดือนหลายปีมาแล้ว หรืออาจจะเป็นหลายชาติมาแล้ว หรืออาจจะเป็นหลายกัปมาแล้วก็ได้
ขออนุโมทนา
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
เรื่องกรรมเป็นเรื่องที่ละเอียดมาก เป็นเรื่องที่เข้าใจยากมาก กรรมที่นำเกิดที่เป็นชนกกรรมนั้นไม่จำกัดว่าจะต้องเป็นเฉพาะกรรมในชาตินี้ชาติเดียว แม้ว่ากรรมในอดีตอนันตชาติ (ชาติที่ผ่านๆ มาอย่างมากมาย) ที่ได้กระทำแล้ว ก็ยังมีโอกาสที่จะเป็นชนกกรรม ทำให้ปฏิสนธิจิตเกิดขึ้น หลังจากจุติจิตของชาตินี้ดับลง เป็นธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัยจริงๆ ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใครทั้งสิ้น ยกตัวอย่างเช่น ถ้าอกุศลกรรมหนึ่งอกุศลกรรม ใด จะให้ผลนำเกิด ก็เป็นเหตุให้อกุศลจิตเกิดก่อนตาย เมื่อจุติเกิดแล้วดับไป ปฏิสนธิจิตก็เกิดสืบต่อ เป็นสัตว์ในอบายภูมิ ทันที นี้คือ ผลของอกุศลกรรมหนึ่งอกุศลกรรมใด ที่เคยกระทำไว้แล้วในอดีต ซึ่งสะสมสืบต่ออยู่ในจิต ไม่สูญหายไปไหน เมื่อเหตุปัจจัยพร้อมก็ทำให้ผลเกิดขึ้น ได้ ถ้าเป็นกุศลกรรมที่นำเกิดก็ทำให้เกิดในสุคติภูมิ เพราะฉะนั้นแล้วเราไม่รู้ว่า กรรมใด จะให้ผลเมื่อใด ที่สำคัญที่สุดแล้วคือ ไม่ประมาท ในการเจริญกุศลทุกประการ ครับ
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
