ปฐมสันทิฏฐิกสูตร ... วันเสาร์ที่ ๑ กันยายน ๒๕๖๑

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส

พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามิ
ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ
สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ

•••..... ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย .....•••

... สนทนาธรรมที่ ...

มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา (มศพ.)

พระสูตร ที่จะนำมาสนทนาที่มูลนิธิฯ

วันเสาร์ที่ ๑ กันยายน ๒๕๖๑

จาก ...

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓- หน้าที่ ๖๗๕

ปฐมสันทิฏฐิกสูตร

(ว่าด้วยการเห็นธรรมด้วยตนเอง)

[๓๑] ครั้งนั้นแล โมฬิยสิวกปริพาชกเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่ประทับ ได้ปราศรัยกับพระผู้มีพระภาคเจ้า ครั้นผ่านการปราศรัยพอให้ระลึกถึงกันไปแล้ว จึงนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ พระองค์ตรัสว่า ธรรมอันผู้บรรลุจะพึงเห็นเอง ธรรมอันผู้บรรลุจะพึงเห็นเอง ดังนี้ ธรรมอันผู้บรรลุจะพึงเห็นเอง ไม่ประกอบด้วยกาล ควรเรียกให้มาดู ควรน้อมเข้ามา อันวิญญูชนพึงรู้เฉพาะตน ย่อมมีด้วยเหตุเท่าไรหนอแล

พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสว่า ดูกร สิวกะ ถ้าเช่นนั้นเราจักย้อนถามท่านในข้อนี้ ท่านพึงพยากรณ์ข้อนั้นตามที่ควรแก่ท่าน ท่านจะสำคัญความข้อนั้นเป็นไฉน? คือ ท่านย่อมทราบชัดโลภะที่มีอยู่ในภายในว่า โลภะมีอยู่ในภายในของเรา หรือทราบชัดโลภะที่ไม่มีอยู่ในภายในว่า โลภะไม่อยู่ในภายใน?

สิ.  อย่างนั้น พระเจ้าข้า.

พ.  ดูกร สิวกะ การที่ท่านทราบชัดโลภะที่มีอยู่ในภายในว่า โลภะมีอยู่ในภายในของเรา หรือทราบชัดโลภะที่ไม่มีอยู่ในภายในว่า โลภะไม่มีอยู่ในภายในของเรา อย่างนี้แล เป็นธรรมอันผู้บรรลุจะพึงเห็นเอง ไม่ประกอบด้วยกาล ควรเรียกให้มาดู ควรน้อมเข้ามา อันวิญญูชนพึงรู้เฉพาะตน ดูกร สิวกะ ท่านจะสำคัญความข้อนั้นเป็นไฉน? คือ ท่านทราบชัดโทสะที่มีอยู่ในภายใน ว่าโทสะมีอยู่ในภายในของเราหรือทราบชัดโทสะที่ไม่มีอยู่ในภายในว่าโทสะไม่มีอยู่ในภายในของเรา

ท่านย่อมทราบชัดโมหะที่มีอยู่ในภายใน ว่าโมหะมีอยู่ในภายในของเราหรือทราบชัดโมหะที่ไม่มีอยู่ในภายในว่าโมหะไม่มีอยู่ในภายใน

ท่านย่อมทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโลภะที่มีอยู่ในภายใน ว่าธรรมที่ประกอบด้วยโลภะมีอยู่ในภายในของเรา หรือทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโลภะที่ไม่มีอยู่ในภายใน ว่า ธรรมที่ประกอบด้วยโลภะไม่มีอยู่ในภายในของเรา

ท่านย่อมทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโทสะที่มีอยู่ในภายใน ว่าธรรมที่ประกอบด้วยโทสะมีอยู่ในภายในของเรา หรือ ทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโทสะที่ไม่มีอยู่ในภายในว่าธรรมที่ประกอบด้วยโทสะไม่มีอยู่ในภายในของเรา

ท่านย่อมทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโมหะที่มีอยู่ในภายในว่า ธรรมที่ประกอบด้วยโมหะมีอยู่ในภายในของเรา หรือทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโมหะที่ไม่มีอยู่ในภายใน ว่า ธรรม ที่ประกอบด้วยโมหะไม่มีอยู่ในภายในของเรา?

สิ.  อย่างนั้น พระเจ้าข้า.

พ.  ดูกร สิวกะ การที่ท่านทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโลภะที่มีอยู่ในภายในว่า ธรรมที่ประกอบด้วยโลภะมีอยู่ในภายในของเรา หรือทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโลภะที่ไม่มีอยู่ในภายในว่า ธรรมที่ประกอบด้วยโลภะไม่มีอยู่ในภายในของเรา

การที่ท่านทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโทสะที่มีอยู่ในภายในว่า ธรรมที่ประกอบด้วยโทสะมีอยู่ในภายในของเรา หรือทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโทสะที่ไม่มีอยู่ในภายในว่า ธรรมที่ประกอบด้วยโทสะไม่มีอยู่ในภายในของเรา

การที่ท่านทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโมหะที่มีอยู่ในภายในว่า ธรรมที่ประกอบด้วยโมหะมีอยู่ในภายในของเรา หรือทราบชัดธรรมที่ประกอบด้วยโมหะที่ไม่มีอยู่ในภายในว่า ธรรมที่ประกอบด้วยโมหะไม่มีอยู่ในภายในของเรา อย่างนี้แล เป็นธรรมอันผู้บรรลุจะพึงเห็นเอง ไม่ประกอบด้วยกาล ควรเรียกให้มาดู ควรน้อมเข้ามา อันวิญญูชนพึงรู้เฉพาะตน.

สิ.  ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก พระองค์ทรงประกาศธรรมโดยอเนกปริยาย ดุจหงายภาชนะที่คว่ำ เปิดของที่ปิด บอกทางแก่คนหลงทาง ส่องประทีปในที่มืด ด้วยหวังว่าคนมีจักษุจะมองเห็นรูปได้ ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์นี้ ขอถึงพระผู้มีพระภาคเจ้า กับทั้งพระธรรมและพระภิกษุสงฆ์ว่าเป็นสรณะ ขอพระผู้มีพระภาคเจ้าโปรดทรงจำข้าพระองค์ว่า เป็นอุบาสกผู้ถึงสรณะตลอดชีวิต ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป.

จบปฐมสันทิฏฐิกสูตรที่ ๕

อรรถกถาปฐมสันทิฏฐิกสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปฐมสันทิฏฐิกสูตรที่ ๕ ดังต่อไปนี้ :-

บทว่า สนฺตํ วา อชฺฌตฺตํ ได้แก่ มีอยู่ในภายในตน

พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงอกุศลมูล ๓ ด้วยบทว่า โลโภ เป็นต้น.ทรงแสดงธรรมที่สัมปยุตด้วยอกุศลมูล ๓ นั้นด้วยบทว่า โลภธมฺมา เป็นต้น

จบอรรถกถาปฐมสันทิฏฐิกสูตรที่ ๕