ไม่พัก ไม่เพียร

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น

ขอสรุปข้อความบางส่วน เกี่ยวกับไม่พักไม่เพียร จากพระไตรปิฎก ซึ่งเป็นความละเอียดลึกซึ้ง ซึ่งทรงแสดงไว้ ๗ หมวดโดยละเอียด

ข้อความจาก [เล่มที่ 24] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑ หน้า 36

เราไม่พัก ไม่เพียร ข้ามโอฆะได้แล้ว ดังนี้ แม้จะเป็นปัญหาอันเทวดาทราบแล้ว แต่ก็ไม่แจ่มแจ้ง เพราะเห็นโทษ คือ ความไม่เข้าใจในเพราะการหยุดอยู่และในความพยายาม เพื่อกระทำอรรถนั้นให้ปรากฏ ท่านจึงแสดงธรรมอันเป็นหมวด ทุกะ ๗ หมวด

1. พักอยู่ด้วยอำนาจกิเลส ชื่อว่า จม เพียรอยู่ด้วยอำนาจอภิสังขาร ชื่อว่า ลอย

2. พักอยู่ด้วยตัณหาและทิฏฐิ ชื่อว่า จม เพียรอยู่ด้วยอำนาจแห่งกิเลสที่เหลือและอภิสังขารทั้งหลาย ชื่อว่า ลอย

3. พักอยู่ด้วยอำนาจตัณหา ชื่อว่า จม เพียรอยู่ด้วยอำนาจทิฏฐิ ชื่อว่า ลอย

4. พักอยู่ด้วยสัสสตทิฏฐิ ชื่อว่า จม เพียรอยู่ด้วยอุจเฉททิฏฐิ ชื่อว่า ลอย (เพราะว่า ภวทิฏฐิ ยึดมั่นในมานะอันเฉื่อยชา แต่วิภวทิฏฐิ ยึดมั่นในการแล่นเลยไป)

5. พักอยู่ด้วยอำนาจการติด (ลินะ) ชื่อว่า จม เพียรอยู่ด้วยอำนาจอุทธัจจะ ชื่อว่า ลอย

6. พักอยู่ด้วยกามสุขัลลิกานุโยค ชื่อว่า จม เพียรอยู่ด้วยอำนาจอัตตกิลมถานุโยค ชื่อว่า ลอย

7. พักอยู่ด้วยอำนาจแห่งอกุศลาภิสังขาร ชื่อว่า จม เพียรอยู่ด้วยอำนาจ กุศลาภิสังขารอันเป็นโลกีย์ทั้งหมด ชื่อว่า ลอย

โดยสรุป คือ เป็นผู้ไม่พัก ไม่จมอยู่ ด้วยอกุศล และเป็นผู้ไม่เพียร หรือไม่ลอยไปด้วย อกุศล เพียรโดยความเห็นผิด เข้าใจผิด เพียรโดยความเป็นเรา รวมไปเพียรในกุศลที่เป็นไปในฝ่ายวัฏฏะด้วย (ทำดีโดยเพื่อเราได้เกิดในสุขคติภูมิ) เป็นต้น จึงจะข้ามโอฆะ ได้ โดยสรุป คือ การทำความดี การฟังธรรม การอบรมเจริญกุศล ทุกประการ ทุกโอกาสที่จะเป็นได้ เพราะเห็นโทษของกิเลสและความไม่รู้ที่สะสมมามาก เพื่อขัดเกลากิเลสที่มีมากให้หมดไปทีละเล็กละน้อย จนกว่าที่วันหนึ่งจะสามารถข้ามโอฆะ คือ ความเห็นผิด ความติดข้อง และความไม่รู้ได้ ขออนุโมทนาครับ