ผู้เพิ่งจากไป ... คุณลุงนิภัทร พจนปฏิภาณ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

อันเนื่องมาจากการจากไปของคุณลุงนิภัทร พจนปฏิภาณ วิทยากรของมูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๑๔ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๖๒ สิริอายุได้ ๙๔ ปี จึงขอโอกาสประมวลภาพและธรรมบางส่วน พร้อมคลิปที่ระลึกที่จัดทำขึ้น มาบันทึกไว้ เพื่อเป็นการรำลึกถึงใน ณ กาลครั้งหนึ่ง ของผู้ที่มีสมมติบัญญัติในชาตินี้ว่า "นิภัทร พจนปฏิภาณ" ผู้ซึ่งบัดนี้ได้จากความเป็นบุคคลนี้ในชาตินี้ สู่ความเป็นบุคคลใหม่ในภพใหม่ ชาติใหม่แล้ว เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๑๔ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๖๒ ดังกล่าว

กราบอนุโมทนาในกุศลทุกประการที่คุณลุงได้บำเพ็ญแล้วในพระศาสนานี้ และขอย้อนรำลึกถึงบางวาระ ที่ ณ กาลครั้งหนึ่ง ทุกๆ คนได้มีโอกาสพบ และได้ฟังธรรม ตลอดจนความเกื้อกูลประการต่างๆ เพื่อความเข้าใจธรรมที่พระสัมมาสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง อันเป็นประโยชน์ยิ่ง ตามควรดังนี้ครับ

ท่านอาจารย์ อยากให้มีปัญญามากๆ กำลังอยากนั้นเป็นปัญญาหรือเปล่าคะ แล้วจะมากได้อย่างไร?
ผู้ถาม ก็รู้หนทาง คือ ฟังไปเท่าที่มีเวลา มีโอกาส เป็นหนทางที่ทำให้ปัญญาค่อยๆ เจริญขึ้น ก็รู้หนทางเหมือนกัน แต่หนทางนั้นยาวไกลเหลือเกิน
ท่านอาจารย์ คุณนิภัทรทำให้สั้นได้ไหมคะ

นิภัทร สงสาร การท่องเที่ยวไปในสังสารวัฏฏ์ยาวสำหรับคนโง่ เราก็ต้องอย่างนี้ ได้นิดได้หน่อยก็ได้ แต่ความพอใจของเราไม่สิ้นสุด มันอยาก อยากก็เป็นธรรม ไม่มีอะไรที่ไม่ใช่ธรรม อยากมีความรู้ อยากก็เป็นธรรม ถ้าเรารู้ว่า อยากเป็นธรรม ก็เป็นความรู้แล้ว ไม่พอใจก็เป็นธรรม เรารู้ว่าไม่พอใจเป็นธรรม ก็เป็นความรู้แล้ว ไม่มีอะไรที่ไม่เป็นประโยชน์ ถ้าเรามีพื้น ที่ได้จากท่านอาจารย์ท่านแนะนำ ไม่มีอะไรที่ไม่ใช่ธรรม แล้วเราก็ยังไปแสวงหาธรรมที่อื่น ที่จริงของที่มีอยู่ แต่เราไปหาสิ่งที่ไม่มี ไปนั่งเสียเวลาหาสิ่งที่ไม่มี เพราะฉะนั้นเราก็ต้องศึกษาอย่างนี้ ศึกษาเพื่อให้เห็นว่าสิ่งที่มีอยู่เป็นสิ่งที่ต้องรู้ ไม่ใช่สิ่งที่เรามองข้าม หรือละเลย เพิกเฉย

นิภัทร อยากจะเข้าใจธรรม แต่อยากจะฝึกสมาธิใช่ไหมครับ จะฝึกนั่งทำไม นั่งก็นั่งไปเลย ไม่ต้องฝึก มีใครไปฝึกนั่งบ้าง นั่งมาตั้งแต่เกิด เด็กนั่งได้ก็นั่งแล้ว ไม่ต้องฝึก นั่งเลย ไม่เกี่ยวกับฝึกนั่งสมาธิ สมาธิเป็นเอกัคคตาเจตสิกเกิดกับจิตทุกดวงอยู่แล้ว แม้แต่หลับก็ยังมีเอกัคคตาเจตสิกเกิด สิ่งที่เราจะต้องรู้ ก็ไม่ใช่ไปฝึกนั่งสมาธิ ไปฝึกหาสิ่งที่ไม่มี สิ่งที่มีนั่นไม่หา สิ่งที่มีอยู่เดี๋ยวนี้ เห็นอยู่เดี๋ยวนี้ ได้ยินอยู่เดี๋ยวนี้ ได้กลิ่นอยู่เดี๋ยวนี้ รู้รสอยู่เดี๋ยวนี้ ถูกต้องสัมผัสอยู่เดี๋ยวนี้ คิดนึกอยู่เดี๋ยวนี้ คำว่า “รู้แจ้ง” แจ้งอะไร รู้แจ้งโลกนี้ โลกนี้คืออะไร โลกนี้ในพระธรรมวินัยของพระอริยะก็คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ นี้เรียกว่า โลกนี้ โลกนี้ในวินัยของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ รู้แจ้งโลกนี้ ก็คือรู้แจ้งที่นี่ รู้แจ้งต้องมีสิ่งที่ให้รู้แจ้ง ไม่ใช่รู้โดยไม่มีสิ่งที่จะให้รู้ รู้แจ้งอะไร ก็รู้แจ้งตา มีรูปธรรมปรากฏ คือ วัณณรูป และจักขุปสาทก็เป็นรูป เป็นปสาทรูป แล้วก็มีจักขุวิญญาณก็เป็นจิต เป็นนาม

สนทนาธรรม ณ พุทธคยา ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๔

รู้หรือยังว่าเป็นสิ่งที่เราจะต้องรู้ รู้ว่าเป็นธรรม เมื่อเป็นธรรมแล้ว ความเป็นตัวเป็นตนก็ไม่มี ความเป็นตัวเป็นตนนั้นเป็นเรื่องหลังจากเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องสัมผัส คิดนึกแล้ว ต่อจากนั้นก็มาคิดเอา คิดว่าเป็นนั่นเป็นนี่ มาคิดทีหลัง แต่ความรวดเร็วของธรรมที่เกิดขึ้นปรากฏ เร็วจนกระทั่งติดกัน แยกไม่ออก เราก็สำคัญว่า การเห็นกับคนนั้นคนนี้เป็นอันเดียวกัน ไม่ใช่ เห็นก็อย่างหนึ่ง รู้ว่าเป็นคนนั้นคนนี้ก็อีกอย่างหนึ่ง คนละทวาร คนละทางเลย ไม่ใช่ทางเดียวกัน ตาเห็นอย่างเดียว คือ เห็นสีเท่านั้น เห็นวัณณรูป เห็นสิ่งที่ปรากฏทางตา เห็นอย่างอื่นไม่ได้ เห็นโต๊ะ เห็นเก้าอี้ เห็นคน เห็นสัตว์ ก็เห็นไม่ได้ คน สัตว์ เก้าอี้ สิ่งของต่างๆ เป็นเรื่องที่คิดขึ้นภายหลัง เป็นทางมโนทวาร เป็นทางใจ

เราก็พยายามที่จะศึกษาอย่างนี้ ไม่ต้องไปฝึกนั่งสมาธิ นั่งสมาธิ นั่งเท่าไร ก็ไม่มีทางที่จะรู้ได้ แต่ทำไมพระสัมมาสัมพุทธเจ้าท่านจึงประทับนั่งที่โพธิบัลลังก์แล้วได้ตรัสรู้ ไปเอาท่านมาเปรียบทำไมครับ เราไม่ใช่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้แล้ว พระองค์ไม่เคยสั่งให้พระภิกษุนั่ง ไม่เคยสั่งว่า เธอต้องนั่งเท่านั้นเท่านี้ชั่วโมงนะ มีไหม อยู่ที่ไหน ไม่เคยมี เธอจงนั่งฝึกสมาธินะ อย่างนี้ไม่มี มีที่ท่านว่า เธอทั้งหลายจงเจริญสมาธิ เพราะว่าผู้ที่มีจิตตั้งมั่นแล้วย่อมรู้เห็นตามความเป็นจริง มี ท่านพูดไว้อย่างนี้ แต่คำว่า “สมาธิ” ในที่นั่นหมายถึงอะไร คือ สมาธิในมรรค ๘ สัมมาสมาธิ มรรคจะเกิดโดดๆ โดยไม่มีมรรคอื่นเกิดร่วมด้วยไม่มี สมาธิเกิด สติก็เกิด สัมมาทิฏฐิก็เกิด สัมมาสังกัปปะก็เกิด สัมมาสติก็เกิด สัมมาสมาธิก็เกิด เกิดพร้อมกัน ๕ มรรค เกิดพร้อมกัน และเมื่อครบจนถึงสามารถบรรลุมรรคผลได้เมื่อไร ที่เรียกว่า มรรคประชุมกันพร้อมเมื่อไร ก็ได้บรรลุมรรคผลทันที

อันนั้นไม่ต้องไปคิด เราคิดแต่ว่า ถ้าเราเข้าใจธรรม รู้จักธรรมที่เกิดขึ้นทำหน้าที่แต่ละขณะ แต่ละทวาร เนืองๆ บ่อยๆ ไม่ใช่วัน ๒ วัน เดือน ๒ เดือน ปี ๒ ปี ต้องเนืองๆ บ่อยๆ เป็นประจำ เพราะว่ามีอยู่ตลอด ตัวเราอยู่ตราบใด ธรรมเหล่านี้ก็มีอยู่ตราบนั้น ไม่ต้องไปเที่ยวหาที่ไหนเลย

ณ ธัมเมกขสถูป พาราณสี อินเดีย ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๔

ณ พระมหาเจดีย์รุวัน เวลิสยา ประเทศศรีลังกา มีนาคม ๒๕๕๓

สนทนาธรรม ณ พระที่นั่งเทวราชสภารมย์ กันยายน ๒๕๕๔

เพราะฉะนั้นท่านผู้นี้บอกว่า เวลาจิตฟุ้งซ่าน แต่ก็พยายามฟังธรรมให้รู้แจ้ง จิตฟุ้งซ่านก็เป็นธรรม รู้หรือเปล่าว่า จิตเป็นธรรม จะไปฟังธรรม จะไปฟังเสียงเฉยๆ ก็ไม่ได้ ขณะที่ฟังพระปัญจวัคคีย์โกณฑัญญะได้สำเร็จเป็นพระโสดาบัน นั่งฟัง แต่ท่านไม่ได้นั่งฝึกสมาธิ ขณะที่ฟัง เสียงที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสธัมมจักกัปปวตนสูตร พระโกณฑัญญะและพระปัญจวัคคีย์อีก ๔ รูปก็ได้ยิน ได้ยินเป็นธรรม ท่านพูดตรงเลย ได้ยินเป็นธรรม คิดนึกขณะนั้นก็เป็นธรรม ก็เป็นธรรมอยู่ตลอด ฟังจบก็รู้แจ้งเลย ส่วนใหญ่คนจะเข้าใจว่า นั่งนิ่งอยู่กับอารมณ์ใดอารมณ์หนึ่งโดยเฉพาะ จะรู้แจ้ง ไม่ใช่ สมาธิที่รู้แจ้งต้องเป็นสัมมาสมาธิ

สนทนาธรรม ณ ศาลเยาวชนและครอบครัวกลาง สิงหาคม พุทธศักราช ๒๕๕๔

สนทนาธรรม ณ โกลด์เมาท์เท่น วังน้ำเขียว รีสอร์ท กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๕๔

ณ พระมูลคันธกุฎี สารนาท พราราณสี อินเดีย พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๕๕๕

ณ พุทธคยา พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๕๕๕

บ้านมิ่งโมฬี สวนผึ้ง ราชบุรี ๓๐ ต.ค. - ๑ พ.ย. ๒๕๕๕

นิภัทร ต้องมีฐานให้มั่นคง ปัฏฐาน คือ ฐาน คือ ความเข้าใจต้องมั่นคง สติถึงจะเกิดได้ ฐานก็ยังไม่มั่นคง ขึ้นไปก็พังซิครับ คือต้องมีฐานที่ให้สติเกิดระลึกรู้ ก็ไม่ไปจากอื่น คือ ความเข้าใจในชีวิตประจำวันนี่แหละ เรื่องเห็น เรื่องได้ยิน ได้กลิ่น รู้รส ถูกต้องสัมผัส คิดนึก ต้องให้รู้ว่าเป็นธรรม ไม่ใช่เห็นไปเปล่าๆ ได้ยินไปเปล่าๆ ได้กลิ่นไปเปล่าๆ รู้รสไปเปล่าๆ ถูกต้องสัมผัส เย็น ร้อน อ่อน แข็งเปล่าๆ คิดนึกก็เปล่าๆ ถ้าอย่างนี้แล้ว ฐานไม่มี สติก็เกิดไม่ได้ ฐานนี่ต้องให้แน่น มั่นคง

ประเทศพม่า ๔ - ๘ มีนาคม ๒๕๕๖ [มัณฑเลย์-พุกาม-ย่างกุ้ง-ชเวดากอง]

[เล่มที่ 47] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๖ หน้าที่ ๗๓๘

ชราสูตรที่ ๖

[๔๑๓] ชีวิตนี้น้อยนัก สัตว์ย่อมตาย แม้ภายใน ๑๐๐ ปี ถ้าแม้สัตว์เป็นอยู่ (๑๐๐ ปี) ไซร้ สัตว์นั้น ก็ย่อมตาย แม้เพราะชราโดยแท้แล.

ชนทั้งหลาย ย่อมเศร้าโศก เพราะสิ่งที่ตนยึดถือว่าเป็นของเรา สิ่งที่เคยหวงแหนเป็นของเที่ยง ไม่มีเลย

...

๑๘ เม.ย.๖๒ ขอเชิญร่วมการฌาปนกิจอาจารย์นิภัทร พจนปฏิภาณ

กำหนดการฌาปนกิจ อ.นิภัทร พจนปฏิภาณ

๑๘ เมษายน ๒๕๖๒
ณ ฌาปนสถานกองทัพอากาศ บางเขน เมรุ ๑

๑๓.๐๐ น. สนทนาธรรม

๑๓.๔๐ น. พลตรี ดร.วีระ พลวัฒน์ กรรมการและเลขานุการ มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา กล่าวระลึกถึง อ.นิภัทร พจนปฏิภาณ

๑๓.๕๐ น. ร่วมกันอุทิศส่วนกุศลแด่ อ.นิภัทร พจนปฏิภาณ

๑๔.๐๐ น. ฌาปนกิจ