องค์แห่งวาจาสุภาษิต [วาจาสูตร]
[เล่มที่ 36] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้าที่ 439
๘. วาจาสูตร
ว่าด้วยองค์แห่งวาจาสุภาษิต ๕ ประการ
[๑๙๘] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วาจาประกอบด้วยองค์ ๕ ประการเป็นวาจาสุภาษิต ไม่เป็นทุพภาษิต และเป็นวาจาไม่มีโทษ วิญญูชนไม่ติเตียนองค์ ๕ ประการเป็นไฉน? คือวาจานั้นย่อมเป็นวาจาที่กล่าวถูกกาล ๑ เป็นวาจาที่กล่าวเป็นสัจ ๑ เป็นวาจาที่กล่าวอ่อนหวาน ๑ เป็นวาจาที่กล่าวประกอบด้วยประโยชน์ ๑ เป็นวาจาที่กล่าวด้วยเมตตาจิต ๑ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วาจาประกอบด้วยองค์ ๕ ประการนี้แล เป็นวาจาสุภาษิต ไม่เป็นทุพภาษิต และเป็นวาจาไม่มีโทษ วิญญูชนไม่ติเตียน.
จบวาจาสูตรที่ ๘
อรรถกถาไม่มีขยายความเลย ขอขยายตามที่เข้าใจ คือ ข้อแรก เป็นคำพูดถูกกาละเทสะ คือรู้เวาลาที่เหมาะสม ข้อ ๒ เป็นคำพูดที่จริงไม่เท็จ ข้อ ๓ เป็นคำพูดที่ไม่หยาบคลาย น่าฟัง อ่อนโยน ข้อ ๔ เป็นคำพูดที่มีสาระ มีประโยชน์ ไม่เพ้อเจ้อ ข้อ ๕ เป็นคำพูดที่ออกจากจิต ที่ประกอบด้วยเมตตา ไม่พูดด้วยความโกรธ อนึ่งผู้ที่ไม่หลงลืมสติ เห็นโทษของวาจาทุพภาษิต เห็นคุณของวาจาสุภาษิต ย่อมเป็นผู้ระมัดระวังในคำพูดที่จะไม่กล่าวคำพูดที่ไม่ดี ย่อมเป็นผู้มีวาจาสุภาษิตเสมอ
