ธรรมะเป็นของยากทำให้ง่ายได้ไหม

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ทำให้ง่ายซึ่งธรรมที่ยังไม่ได้ทำให้ง่าย ... ข้อความนี้ก็เป็นการแสดงแล้วว่า ธรรมเป็นสิ่งที่ยาก ลึกซึ้ง แต่เพระาอาศัยผู้มีปัญญา เป็นผู้ฉลาด เข้าใจอรรถ เข้าใจธรรม มีปัญญาอย่างมาก ก็สามารถอธิบายด้วยความฉลาดในภาษาที่เหมาะสมในการใช้ ซึ่งในอรรถกถาหลายที่แสดงไว้ว่า เป็นผู้ทำให้ง่ายด้วยนิรุตติ ผู้ที่มีความเข้าใจถูก ก็สามารถอธิบายโดยนัยเทศนาให้ผู้ที่รับฟัง ได้เข้าใจพระธรรมที่ลึกซึ้งด้วยการอุปมาบ้าง ด้วยภาษาของตนบ้าง ให้เข้าใจตัวจริงของธรรมในขณะนี้ แทนที่จะใช้คำว่า จักขุวิญญาณ ก็กล่าว ขณะนี้มีเห็น เห็นมีจริงไหม เป็นธรรมหรือเปล่า หรือเป็นเราเห็น นี่เปนการสื่อให้เข้าใจเห็น อันเป็นธรรมที่ลึกซึ้งยากต่อการประจักษ์ว่าเห็นไม่ใช่เราแม้ขั้นการฟัง ให้เข้าใจง่าย คือ ให้เข้าใจถูกนั่นเองว่าเห็นไม่ใช่เราเป็นธรรมในขั้นการฟัง เพราะฉะนั้น ทำให้ง่ายซึ่งธรรมที่ยังไม่ได้ทำให้ง่าย คือ ผู้มีปัญญาสามารถอธิบายธรรมที่ยากให้คนอื่นเข้าใจได้นั่นเองครับ

ดังนั้นแท้จริงพระธรรมเป็นสิ่งที่ยาก ลึกซึ้ง ดังข้อความปรากฏในคำนำของหนังสือพระไตรปิฎก ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย ว่า พระธรรมที่ทรงตรัสรู้นั้น เป็นธรรมที่ลึกซึ้งรู้ตามเห็นตามได้ยาก สงบ ประณีต ไม่อาจรู้ได้ด้วยการตรึกละเอียด เป็นธรรมอันบัณฑิตจะรู้ได้ (พระสูตร และอรรถกถาแปล มัชฌิมนิกายอุปริปัณณาสก์ เล่มที่ ๓ ภาคที่ ๒)

ขออนุโมทนา

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้าที่ ๑๑๙

-บทว่า ทุทฺทโส ความว่า (ธรรม) ชื่อว่า เห็นได้ยาก คือ เห็นได้โดยลำบาก อันใครๆ ไม่อาจเห็นได้สะดวก เพราะลึกซึ้ง

-ธรรม เห็นได้ยาก เหมือนเมล็ดพันธุ์ผักกาดถูกภูเขาบังไว้

---------------------------------

พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง เป็นเรื่องที่ละเอียด ลึกซึ้งอย่างยิ่ง แสดงถึงความเป็นจริงของสภาพธรรมแต่ละอย่างๆ ตามความเป็นจริง ไม่ว่าจะทรงแสดงในส่วนใด ด้วยพยัญชนะใดก็ตาม ย่อมไม่พ้นไปจากเรื่องของสภาพธรรมที่มีจริงในขณะนี้ ทั้งหมดทั้งปวงเพื่อให้เข้าใจสภาพธรรมที่มีจริง อันเป็นธรรมที่ละเอียดลึกซึ้งอย่างยิ่ง ที่หาความเป็นสัตว์เป็นบุคคล เป็นตัวตน ไม่ได้เลย ธรรม เป็นสิ่งที่มีจริงทุกอย่างทุกประการ ซึ่งสิ่งที่มีจริงนี้ ก็กำลังมีในขณะนี้ แต่ก็ไม่รู้เลยว่าเป็นธรรม มีแต่เป็นเราที่เห็น เป็นเราที่ได้ยิน เป็นเราที่ได้กลิ่น เป็นเราที่ลิ้มรส เป็นเราที่กระทบสัมผัส เป็นเราที่คิดนึก เป็นเราที่เป็นกุศลหรือเป็นอกุศล จนกว่าจะได้ฟังพระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง จึงจะค่อยๆ รู้ขึ้นมาบ้างว่าเป็นธรรม ทำให้เห็นถึงความหนาแน่นของอวิชชา คือ ความไม่รู้ที่ได้สะสมมาอย่างเนิ่นนานในสังสารวัฏฏ์ ที่ปกคลุมปิดบังไม่ให้รู้สภาพธรรมตามความเป็นจริงถึงแม้จะมีอยู่ในชีวิตประจำวันอย่างเป็นปกติอยู่ตลอดเวลาก็ตาม ธรรมจึงเป็นเรื่องที่ยาก ละเอียด ลึกซึ้ง เป็นอย่างยิ่ง บุคคลที่ผู้ที่เป็นบัณฑิตมีปัญญาเท่านั้นถึงจะรู้ตามความเป็นจริงได้

ธรรม ลึกซึ้ง ธรรม ไม่ง่าย ไม่ควรคิดว่า ธรรมง่ายๆ เพราะเหตุว่าถ้าง่าย จะต้องฟังไหม ถ้าง่าย พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะต้องบำเพ็ญพระบารมีที่จะตรัสรู้ไหม และพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เมื่อทรงตรัสรู้แล้วทรงแสดงพระธรรม ๔๕ พรรษา ถ้าง่ายก็ไม่ต้องถึง ๔๕ พรรษา แต่นี่พระองค์ทรงแสดงพระธรรมถึง ๔๕ พรรษา เพราะทรงรู้ว่า กว่าสัตว์โลกจะเข้าใจขึ้นๆ ต้องทรงพระมหากรุณาแสดงอย่างละเอียดแค่ไหน พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเป็นกัลยาณมิตรสูงสุด ดังนั้น แม้ว่าจะยาก ลึกซึ้ง แต่ก็สามารถที่จะเข้าใจได้ ซึ่งจะต้องฟัง ต้องศึกษา ด้วยความเคารพ ละเอียดรอบคอบ ไม่ประมาทพระธรรมว่าง่าย ครับ.

...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...

ขออนุโมทนาครับ

กราบอนุโมทนายิ่งค่ะ

ขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนาครับ