สุขทุกข์อย่างไรก็อบรมปัญญาศึกษาพระธรรมได้
ณ สถานที่นี้ ในสมัยพุทธกาล มีผู้หญิงคนหนึ่ง มีเจ้านายที่ดุร้าย เฆี่ยนตีเขาสารพัด จนเขาทนไม่ไหว ต้องโกนศีรษะหมดเลย นางจะได้ไม่จับผมเขา ดึงไว้แล้วก็ตี ใช่ไหมคะ แต่พ้นกรรมได้ไหม ยังสามารถที่จะเอาเชือกมารัดศีรษะ ที่ศีรษะตรงนี้ค่ะ เพื่อที่จะดึง แล้วก็ตี เฆี่ยนตีเขาต่อไป ไม่สิ้นสุด สำหรับเขา รัชชุมาลา หมายความถึงเชือกที่ประดับศีรษะ เพราะเหตุว่าอยู่บนศีรษะ แต่ว่าไม่ใช่ดอกไม้ค่ะ เป็นเชือกสำหรับดึงไปถูกทำร้าย แล้วจะทนไหวไหม คิดดู ใครบ้างคะที่นั่งอยู่ตรงนี้ แล้วเป็นอย่างนั้นในชาตินี้ ไม่มี แต่ถ้ามีก็มีได้ ใครจะรู้ แต่ละหนึ่ง จะสุข จะทุกข์ จะมากจะน้อย ต่างกันหมดตามเหตุตามปัจจัย หนึ่งคนแต่ละหนึ่งขณะ ไม่ซ้ำกันเลย แล้วแต่ละหนึ่งคนจะซ้ำกันได้ยังไง ในเมื่อปัจจัยไม่เฉพาะชาตินี้ค่ะ ทุกขณะจิตที่ดับไป โลภะ โทสะ โมหะ กุศลอะไรต่างๆ ที่ทำ สะสมสืบต่ออยู่ในจิต ทำให้แต่ละคนที่เกิดมามีอัธยาศัยต่างๆ กัน มีความชอบในสิ่งต่างๆ กัน เพียงแค่ถามว่าชอบสีอะไร คำตอบจะเป็นสีเดียวกันไหมคะ แต่ละสี แม้แต่สิ่งที่ปรากฎ เพียงแค่สีสันวรรณะ แล้วยิ่งกว่านั้นค่ะ เพราะฉะนั้นแสดงให้เห็นว่าสิ่งที่ไม่รู้มากมายมหาศาล เพราะฉะนั้นหญิงคนนั้นทนไม่ได้ ให้เขาทนต่อไป เราจะบอกเขาว่าไม่เป็นไรหรอก แล้วยังไงก็ต้องตาย แต่ยังไม่ถึงที่ ก็ยังไม่ตาย ก็ทนต่อไป ก็ไม่เป็นอย่างนั้นเพราะเขาคิดจะฆ่าตัวตาย ที่คยา ไปที่ต้นไม้ เตรียมพร้อมที่จะแขวนคอตาย พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงรู้ว่า เขากำลังจะสิ้นชีวิต แต่ถ้าได้ฟังธรรม เขาจะเป็นพระโสดาบัน เพราะฉะนั้นเราเลือกไม่ได้เลยนะคะ จะเป็นใครที่ไหนก็ขอให้สะสมสิ่งที่ประเสริฐในสังสารวัฎฎ์
จากการสนทนาธรรมที่พุทธคยา อินเดีย 3 ก.พ.2561