อวิชชา (ความไม่รู้) เป็นรากเหง้าของอกุศลธรรมทั้งหลาย

* อวิชชา (ความไม่รู้) คือโมหเจตสิก เป็นหัวหน้า เป็นรากเหง้าของอกุศลธรรมทั้งหลาย โดย

- ทุกขณะที่อกุศลจิตเกิด ต้องมีโมหเจตสิกเกิดร่วมด้วย และปรุงแต่งให้จิตและเจตสิกขณะนั้น มัวหมองเป็นอกุศล ที่เป็นไปด้วยความไม่รู้ตามความเป็นจริง

- สะสมเป็นอุปนิสัยไว้ในจิต ที่จะเป็นอกุศลต่อๆ ไป

* เมื่อมีความไม่รู้ความจริง ก็มีความไม่ละอาย (อหิริกะ) และความไม่เกรงกลัว (อโนตตัปปะ) ในความเป็นอกุศลธรรม จึงทำให้กระทำทุจริตต่างๆ และได้รับทุกข์โทษต่อไป

* ส่วนวิชชา ก็มีนัยตรงกันข้ามกัน คือ เป็นปัญญาที่รู้ตามความจริง เพราะได้ฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

* วิชชาหรือปัญญา เป็นหัวหน้า ที่นำไปในกุศลธรรมทั้งหลาย ซึ่งก็มีหิริ โอตตัปปะ ที่เห็นโทษของอกุศล และอบรมเจริญปัญญาพร้อมทั้งคุณความดีทั้งหลายต่อไป จนถึงวิชชาที่ประจักษ์สภาพธรรมทั้งปวงอย่างถึงที่สุด เป็นพระอรหันต์ หมดสิ้นกิเลสและชาติภพทั้งหลาย

(ประมวลจากอรรถกถาวิชชาสูตรที่ 3 ขุททกนิกาย อิติวุตตกะ)

โดย อ.อรรณพ หอมจันทร์

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... คติธรรม