อวิชชากับวิชชา

* อวิชชา คือความไม่รู้ความจริงของสิ่งที่มีจริงตามความเป็นจริง

* สภาพธรรมของ อวิชชา ก็คือโมหเจตสิก ซึ่งเป็นสภาพที่หลง ไม่เข้าใจในสิ่งที่กำลังปรากฏ

* อวิชชา เป็นหัวหน้าของอกุศลธรรมทั้งหลาย (คือจิตและเจตสิกที่เกิดพร้อมกันและเป็นอกุศล) เพราะโมหะเป็นกิเลสที่ปรุงแต่งให้จิตและเจตสิกที่เกิดร่วมกันเศร้าหมองเป็นอกุศล ด้วยความไม่รู้ตามความเป็นจริง ดังนั้นโมหะจึงเป็น เหตุ เป็นรากมูล ของอกุศลธรรมทั้งหลาย

* อหิริกะ (คืออกุศลเจตสิกที่เป็นความไม่ละอายในอกุศล) อโนตตัปปะ (คืออกุศลเจตสิกที่เป็นความไม่เกรงในอกุศล) ซึ่งเกิดพร้อมกันกับโมหะ ก็เป็นไปตามโมหะ คือเป็นไปพร้อมกับความไม่รู้ตามความเป็นจริง

* วิชชา คือความรู้ตามความเป็นจริง

* สภาพธรรมของ วิชชา ก็คือปัญญาเจตสิก ซึ่งเป็นสภาพที่เข้าใจถูกต้องตามความเป็นจริงของสิ่งที่กำลังปรากฏในขณะนี้

* วิชชา คือปัญญา เป็นหัวหน้าของกุศลธรรมทั้งหลาย เพราะเมื่อปัญญาเกิดกับจิตขณะใด เจตสิกที่ดีงามต่างๆ ก็เกิดขึ้นพร้อมกันกับปัญญา และเป็นไปตามปัญญา เช่น หิริ (ความละอายในอกุศล) โอตตัปปะ (ความเกรงในอกุศล) เพราะเป็นไปพร้อมความเข้าใจถูกต้องตามความเป็นจริง และปัญญานำไปในกิจทั้งปวงที่ดีงาม คือในคุณความดีต่างๆ

* ดังนั้น วิชชา คือปัญญา ซึ่งเป็นหัวหน้าของกุศลธรรมทั้งหลาย จึงเป็นสภาพที่สามารถขจัด อวิชชา คือโมหะ ซึ่งเป็นหัวหน้าของอกุศลธรรมทั้งหลาย ไปตามลำดับของ วิชชา จนกว่าจะดับ อวิชชา พร้อมทั้งอกุศลธรรมทั้งหลาย ได้หมดสิ้น

โดย อ.อรรณพ หอมจันทร์

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... คติธรรม