เมตตา คือ ความเป็นมิตร ไม่ใช่ศัตรู

หทเย นิเธตพฺพยุตฺตกํ
(ข้อความที่ควรเก็บไว้ในหทัย)
[๓๔๓]

เมตตา คือ ความเป็นมิตร ไม่ใช่ศัตรู

เมตตา หมายความถึง ความเป็นมิตร ความไม่ใช่ศัตรู ขณะใดที่หวังเกื้อกูล คิดถึงประโยชน์ของคนอื่น ขณะนั้นเป็นจิตที่เมตตา ซึ่งเมื่อจิตเมตตาเกิดขึ้นแล้ว เวลาที่กุศลจิตเกิด ย่อมมีทางของกุศล คือ กายบ้าง วาจาบ้าง ขณะที่เมตตาเกิดจริงๆ กายจะเป็นกุศลจริงๆ ช่วยเหลือได้ทันที ไม่อิดเอื้อน หรือว่าไม่รู้สึกว่าไม่ใช่ธุระหรืออะไรอย่างนั้น หรือทางวาจาที่เมตตา คำพูดก็จะต่างกับขณะที่ไม่เมตตา เป็นคำพูดที่คำนึงถึงผู้ฟัง ไม่ทำให้เขาเกิดความเสียใจ เพราะว่าพระธรรมนี้ละเอียดมาก แม้แต่การเพียงที่จะย้อนเพื่อน ขณะนั้นก็รู้ว่า กำลังย้อนนั้น ไม่ใช่เพื่อน คนละขณะกับที่เป็นเพื่อนแล้ว จิตขณะนั้นเป็นอกุศลปราศจากเมตตาแล้ว เพราะฉะนั้น การที่ได้ศึกษาธรรมโดยละเอียด ก็จะทำให้กาย วาจาเพิ่มความระมัดระวัง และเป็นกุศลขึ้นที่ประกอบด้วยเมตตา

เพราะฉะนั้น ถ้าวันหนึ่งๆ โกรธคนอื่น แล้วก็เต็มไปด้วยความเห็นแก่ตัว มีวาจาที่บาดหูคนฟัง แล้วพอค่ำๆ ก็ท่องเมตตา ก็เป็นสิ่งซึ่งไม่เป็นความจริงใจ ใช่ไหม? เป็นแต่เพียงว่าคิดว่าเป็นกุศลก็อยากจะได้จะต้องทำเหมือนกับว่าถ้าทำแล้วจะได้กุศล แต่ว่าลืมจริงๆ ว่า กุศลนั้นคือจิตใจที่ปราศจากโลภะ โทสะ โมหะ

วันหนึ่งๆ ทุกคนต้องคิดถึงคนอื่นบ้าง ใช่ไหม? ญาติก็มี พี่น้องก็มี คนที่ตกทุกข์ได้ยากก็มี คนเจ็บไข้ได้ป่วยก็มี คนที่สุขสบายก็มี แล้วจิตในขณะที่คิด ถ้าสติเกิดก็จะรู้ว่าคิดด้วยความเมตตาหรือว่าคิดที่จะเบียดเบียน ไม่ต้องท่อง แต่รู้ลักษณะของจิต แล้วอบรมเจริญเมตตาโดยการที่ขณะใดจิตไม่ได้ประกอบด้วยเมตตา พอสติระลึกรู้ ก็รู้ว่าเป็นสิ่งที่ไม่สมควร เกิดหิริ ความละอาย ความรังเกียจในสภาพที่เป็นอกุศล และก็มีเมตตาต่อบุคคลที่คิด

เวลาที่อ่านหนังสือพิมพ์ เห็นได้ชัด ใช่ไหม? เป็นเครื่องสอบเมตตา หวั่นไหวไปกับเรื่องราวต่างๆ คนนั้นทำดี คนนี้ทำชั่ว ขณะที่คิดว่าคนนี้ทำไม่ดี จิตเป็นอย่างไร ยังไม่ต้องไปแผ่ที่ไหนเลย เพียงเรื่องที่ได้รับฟัง ได้อ่าน ได้พบ ได้เห็น ได้พูดถึง จิตในขณะนั้นประกอบด้วยเมตตาหรือเปล่า นี่คือการที่จะอบรมเจริญกุศล

กราบเท้าบูชาคุณ ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ที่เคารพยิ่ง

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... เก็บไว้ในหทัย