วิญญาณ ไม่ได้เวียนว่ายตายเกิด
ความเข้าใจเกี่ยวกับวิญญาณในอดีต คือ สภาวะจิตที่ท่องเที่ยวไปในวัฏฏะสงสาร ไปเกิดในภพภูมิต่างๆ ทั้ง 31 ภพ แต่เมื่อได้มาศึกษาพระอภิธรรม เริ่มเข้าใจว่า วิญญาณ คือ จิต เป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้ จิตรู้ในรูป (เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส กระทบเย็นร้อนอ่อนแข็งตึงไหว) จิตรู้ในเวทนา คือ อารมณ์ความรู้สึก จิตรู้ในสัญญา คือ จำได้หมายรู้ จิตรู้ในสังขาร คือ ความคิดปรุงแต่ง ซึ่งการรู้เพราะมีเกิดปรากฎ จึงภพ ขาติ ชรา มรณะ เป็นธรรมะ ที่เกิดดับนับไม่ถ้วน และสืบต่อกันไปโดยไม่มีอะไรคั่น โดยจิตจะรู้ทีละขณะ แต่ที่รู้ว่าเป็นเห็นพร้อมกับได้ยิน หรือพร้อมกับคิดนึกนั้น เป็นความรวดเร็วของจิตที่ไม่สามารถอาจจะห้ามหรือเบรคได้ เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย เกิดเช่นนั้นเพราะเป็นอนัตตา ดังนั้น จึงสรุปว่า วิญญาณ เป็นการเกิดดับของสภาพรู้สืบต่อกันไปไม่สิ้นสุด เปรียบได้กับ แสงเทียน ในตอนเช้าและค่ำซึ่งเป็นเทียนเล่มเดียวกัน ซึ่งเป็นแสงเทียนคนละขณะเวลา ใคร่ขอความกรุณาช่วยชี้แนะว่า ความเข้าใจเช่นนี้นั้นถูกต้องหรือไม่อย่างไรครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
พระธรรมเป็นเรื่องที่ละเอียดลึกซึ้งอย่างยิ่ง จึงต้องค่อยๆ ฟัง ค่อยๆ ศึกษา สะสมความเข้าใจถูกเห็นถูกไปทีละเล็กทีละน้อยจริงๆ
วิญญาณ กับ จิต เป็นสภาพธรรมอย่างเดียวกัน เป็นสภาพธรรมที่เป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้แจ้งซึ่งอารมณ์ แต่ละขณะไม่เคยขาดจิตเลย จิตขณะหนึ่งเกิดขึ้นแล้วดับไป เป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิดสืบต่อทันที จิตที่เกิดแล้วดับ จะไม่กลับมาเกิดอีกในสังสารวัฏฏ์ และ จิต จะไม่สามารถเกิดพร้อมกัน ๒ หรือ ๓ ขณะได้เลย
จิตเกิดขึ้น แต่ละขณะๆ ย่อมรู้อารมณ์ตามควรแก่จิตขณะนั้นๆ แต่สิ่งที่ควรจะได้พิจารณาเพิ่มเติม คือ จิตในขณะนั้น ไม่สามารถรู้จิตและเจตสิกที่เกิดพร้อมกันกับตนในขณะนั้นได้ เพราะเหตุว่า ทั้งจิตและเจตสิกที่เกิดร่วมกันในขณะนั้น ต่างก็รู้อารมณ์เดียวกัน เช่น ขณะที่จิตเห็นเกิดขึ้น ทั้งจิตและเจตสิกที่เกิดร่วมด้วย ก็รู้สีหรือรูปารมณ์ ตามกิจหน้าที่ของตนๆ
ประโยชน์ของการฟังการศึกษาเรื่องจิตหรือวิญญาณ นั้น ก็เพื่อความเข้าใจถูกว่าเป็นสภาพธรรมที่มีจริง ไม่เที่ยง ไม่ยั่งยืน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน หาความเป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นตัวตน ในจิตหรือวิญญาณแต่ละขณะๆ ไม่ได้เลย ครับ
...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...
