เกิดเพราะเหตุปัจจัย

* ธรรม คือสิ่งที่มีสภาวะตามความเป็นจริง ไม่ใช่สัตว์ บุคคล ตัวตน และไม่อยู่ในอำนาจที่จะบังคับบัญชาใดๆ ได้เลย

* ธรรมที่อาศัยปัจจัยปรุงแต่ง เกิดแล้วดับได้แก่ จิต (สภาพรู้ที่เป็นใหญ่ เป็นประธาน เช่น เห็น ได้ยิน) เจตสิก (สภาพรู้ที่เกิดประกอบกับจิต เช่น ความรู้สึก ความจำ) รูป (สภาพที่ไม่รู้อะไรเลย เช่น สี เสียง กลิ่น รส เย็น-ร้อน อ่อน-แข็ง ตึง-ไหว) ส่วนธรรมที่ไม่มีปัจจัยปรุงแต่ง จึงไม่เกิดดับ คือนิพพาน

* เหตุปัจจัย คือสิ่งที่ทำให้อีกสิ่งหนึ่งเกิดขึ้น เช่น

- การได้ยิน เกิดเพราะมีหู มีเสียง มีกรรม เป็นต้น เป็นปัจจัย

- ความโกรธ เกิดเพราะมีพืขเชื้อของโทสะสืบต่อในจิต และประสบกับอารมณ์ (สิ่งที่จิตรู้) ที่ไม่น่าปรารถนา เป็นปัจจัย

* ดังนั้น ธรรมทั้งหลายที่เกิดขึ้น ต้องมีเหตุปัจจัย ไม่มีอะไรที่จะเกิดขึ้นโดยบังเอิญเลย และพระพุทธศาสนาได้แสดงเหตุปัจจัยต่างๆ ที่ทำให้ธรรมหนึ่งๆ เกิดขึ้น อย่างละเอียดถึงที่สุด

โดย อ.อรรณพ หอมจันทร์

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... คติธรรม