สมาธิที่เกิดกับสติปัฏฐาน

อรรถ : ขอเรียนถามครับว่า สติขั้นสติปัฏฐาน สมาธิที่เกิดร่วมด้วย นั้นเป็นได้ทั้ง ขณิกสมาธิ อุปจารสมาธิ อัปนาสมาธิ ได้ทั้งหมดหรือไม่ครับ

อ.อรรณพ : อุปจารสมาธิ และอัปปนาสมาธิ โดยเฉพาะอัปปนาสมาธิ เป็นเป็นความตั้งมั่นในอารมณ์ของฌานจิต ที่มีอารมณ์เฉพาะ คือกรรมฐาน 40 เช่น กสิณ 10 อสุภะ 10 เป็นต้น (ซึ่งเป็นนวัตตัพพารมณ์)

ส่วนสติปัฏฐานมีกาย เวทนา จิต และธรรม เป็นอารมณ์ (ตามมหาสติปัฏฐานสูตร)

ดังนั้นในขณะที่อยู่ในฌาน จึงไม่ใช่สติปัฏฐาน

สติปัฏฐานเป็นมหากุศลญาณสัมปยุตต์ หรือมหากิริยาญาณสัมปยุตต์ที่มีปรมัตถอารมณ์เป็นอารมณ์ ที่ปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กาย หรือใจ

ดังนั้นสมาธิที่เกิดกับสติปัฏฐานในขั้นที่กำลังอบรมเจริญ จึงเป็นขณิกสมาธิ แต่สมาธินั้นก็มีระดับ มีกำลังต่างกัน เป็นสมาธินทรีย์ สมาธิพละ สมาธิสัมโพชฌงค์ และสัมมาสมาธิในมรรคมีองค์ 8 ครับ

แต่ถ้าในขณะที่มรรคจิตของผู้ที่บรรลุโดยมีฌานเป็นบาท และมีความสงบเป็นระดับฌานขั้นต่างๆ (ตามนัยโลกุตตรจิต 40) สมาธินั้นก็เป็นอัปปนาครับ

เรียนว่า สิ่งที่จะเป็นประโยชน์ในการอบรมเจริญปัญญา ก็คือการศึกษาสนทนาเพื่อความเข้าใจสภาพธรรมที่กำลังปรากฏในขณะนี้ครับ