จิตเศร้าหมองคืออย่างไร

* พื้นฐานความเข้าใจที่สำคัญคือ

- จิต เป็นธรรม (สิ่งที่มีจริงที่ไม่ใช่คน สัตว์) ที่เป็นสภาพรู้ที่เป็นใหญ่ เป็นประธานในการรู้แจ้งอารมณ์ (สิ่งที่จิตรู้) เช่น เห็น เป็นจิต ไม่ใช่เรา ซึ่งรู้แจ้งอารมณ์ คือสิ่งที่ปรากฏทางตา

- เจตสิก เป็นธรรม ที่เป็นสภาพรู้ที่เกิดประกอบพร้อมกับจิต รู้อารมณ์เดียวกับจิต เกิดดับพร้อมกับจิต โดยเจตสิกแต่ละอย่างก็ทำหน่าที่ของเจตสิกนั้นๆ เช่น ผัสสเจตสิก ทำหน้าที่กระทบอารมณ์ เวทนาเจตสิก ทำหน้าที่รู้สึก โมหเจตสิก ทำหน้าที่ไม่เข้าใจในอารมณ์ ฯลฯ ปัญญา ทำหน้าที่เข้าใจถูกต้องในอารมณ์ตามความเป็นจริง

* กิเลส คือ เจตสิกที่ไม่ดี และเป็นสภาพที่เศร้าหมอง คือมัวหมอง สกปรก ไม่สะอาด เช่น โลภะ เป็นสภาพมี่ติดข้อง ต้องการ ไม่สละ โทสะ เป็นสภาพที่กระทบกระทั่ง เดือดร้อน โมหะ เป็นสภาพที่หลง คือไม่รู้ตามความเป็นจริง

* เมื่อกิเลสเกิดร่วมด้วยกับจิตขณะใด ก็จะปรุงแต่งให้จิตและเจตสิกที่เกิดร่วมกันขณะนั้นเศร้าหมอง เป็นอกุศล

โดย อ.อรรณพ หอมจันทร์

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... คติธรรม