ธรรมทราม ธรรมปานกลาง ธรรมประณีต [ธรรมสังคณี]

พระอภิธรรมปิฎก ธรรมสังคณี เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้าที่ ๓๔๖

ธรรมทรามเป็นไฉน อกุศลมูล ๓ คือโลภะ โทสะ โมหะ กิเลสที่ตั้งอยู่ฐานเดียวกันกับโลภะ โทสะ โมหะนั้น เวทนาขันธ์ ฯลฯ วิญญาณขันธ์อันสัมปยุตด้วยโลภะโทสะ โมหะนั้น กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม อันมีโลภะ โทสะ โมหะนั้นเป็นสมุฏฐาน สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่าธรรมทราม ธรรมปานกลาง เป็นไฉน? กุศลธรรมและอัพยากตธรรม ประเภทที่ยังมีอาสวะที่เป็นกามาวจร รูปาวจร อรูปาวจร คือรูปขันธ์ ฯลฯ วิญญาณขันธ์ สภาวธรรมเหล่านี้ ชื่อว่าธรรมปานกลาง ธรรมประณีต เป็นไฉน มรรคและผลของมรรคที่เป็นโลกุตระ และอสังขตธาตุ สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่า ธรรมประณีต.