รูป 8 รูป ในกลุ่มของรูปเสียง จำแนกได้โดยลักษณะอาการอย่างไรครับ
วันก่อนได้ลองฟังเรื่องรูปปรมัตถ์ของท่านอาจารย์สุจินต์ ฟังตอนแรก ตอนที่สอง ก็รู้สึกว่าละเอียดมาก ยังไม่สามารถเข้าใจรู้เรื่องได้หมด ก็เข้าใจและจำได้เล็กน้อยเท่านั้น โดยพื้นฐาน คือ รูปทุกรูป ไม่ว่ารูปอะไร ที่ปรากฏทาง ตา หู จมูก ลิ้น กาย ต้องประกอบด้วย รูปแปดรูป เป็นกลุ่มของรูปนั้นๆ แปดรูปจำแนกออกมาเป็น มหาภูตรูป 4 ได้แก่ ธาตุดิน น้ำ ไฟ ลม และลักษณะเฉพาะตัวของธาตุทั้งสี่ คือ สี กลิ่น รส โอชา อย่างรูปที่ปรากฏทางตายังพอจำแนกลักษณะอาการโดยความเป็น ธาตุ 4 และ ลักษณะเฉพาะตัวได้ จำแนกลักษณะอาการโดยความเป็นอวินิโภครูป 8 ได้ ไม่รู้จำชื่อถูกหรือเปล่านะครับ คือ รูปที่ตามองเห็นก็ต้องมีลักษณะของธาตุดินอยู่แล้ว คือ ความแข็ง ความอ่อน เพียงแต่รับรู้ได้เฉพาะทางกายเท่านั้น มีความเย็นความร้อน มีความตึงความไหว มีธาตุน้ำ คือ แรงยึดเหนี่ยวระหว่างแต่ละอณูเป็นลักษณะที่ทำให้รูปเกาะกลุ่มกัน แล้วก็ มีสี มีกลิ่น มีรส มีโอชา รสกับโอชานี้ผมยังแยกไม่ออก โอชาคงไม่ได้หมายถึงรสชาติ แต่เป็นรูปที่ทำให้รูปอื่นเกิดขึ้น อย่างการรับประทานอาหาร ในอาหารก็มีสารอาหารเป็นโอชารูป เป็นรูปที่เกิดจากคำข้าวที่เรารับประทาน ดังนั้น รูปวัตถุที่จับต้องได้ ยังพอเข้าใจและแยกแยะลักษณะอาการของรูปนั้นโดยความเป็น รูปแปดรูป เพราะเป็นวัตถุจึงพอจำแนกแจกแจงออกมาเป็นธาตุ ดิน น้ำ ลม ไฟ สี กลิ่น รส โอชาได้ แต่รูปอื่น ๆ เช่น รูปเสียง รูปกลิ่น รูปรส ทั้ง 3 รูปนี้ ผมยังไม่สามารถพิจารณาแยกแยะโดยความเป็นธาตุได้แม้ในขั้นเข้าใจและขั้นพิจารณาไตร่ตรองครับ คือ ไม่สามารถจำแนกแจกแจงออกมาเป็น รูปแปดรูปที่มาประชุมรวมกันเป็น เสียง กลิ่น และรส
อย่างเอารูปเสียงก่อนครับ เสียงที่ทุกคนรู้จักก็คือ คลื่นความสั่นสะเทือนที่มากระทบหูอันเกิดจากการกระทบกันของวัตถุ ทำให้เกิดรูปคลื่นความสั่นสะเทือนที่มากระทบหูแล้วมีจิตหรือธาตุได้ยินเกิดรู้เสียงนั้น ผมอยากทราบว่าเฉพาะรูปเสียงนั้นมีลักษณะอาการที่แข็งหรืออ่อนไหม มีลักษณะที่เย็นหรือร้อนไหม มีลักษณะที่ตึงหรือไหวไหม และมี สี กลิ่น รส โอชา เป็นองค์ประกอบด้วยไหมครับ ขอท่านอาจารย์โปรดอธิบายจำแนกความละเอียดของรูปเสียงโดยความเป็น รูป 8 ด้วยครับ ไล่ตั้งแต่ธาตุดินของเสียง ธาตุน้ำ ธาตุไฟ ธาตุลมของเสียง ตลอดจนสี กลิ่น รส โอชา รูปทั้งหมดที่มาประชุมรวมกันเป็นรูปเสียง เพื่อจะได้เป็นประโยชน์แก่ความเข้าใจและพิจารณาระลึกศึกษารู้ลักษณะสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ สามารถเกิดความเข้าใจและจำแนกแยกแยะอาการของรูปนั้น ๆ ได้อย่างแตกฉาน เพราะผมมีความเข้าใจว่า รูปทุกรูปไม่ว่าปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กาย แต่ละรูปที่ปรากฏแต่ละทางจะต้องประกอบด้วยรูปแปดรูป เพียงแต่การรับรู้ในแต่ละช่องทางไม่สามารถรับรู้ธาตุทั้งหมดได้ อย่างเช่นทางกายสามารถรู้ เย็นร้อน อ่อนแข็ง ตึงไหว คือ ธาตุไฟ ธาตุดิน และธาตุลม ธาตุน้ำไม่ได้ปรากฏทางกาย หรือทางตารับรู้ได้แต่รูปสีซึ่งเป็นหนึ่งในรูปทั้งแปด ทางตาก็รับได้แต่รูปสีเท่านั้น รูปอื่น ๆ และ ธาตุอื่น ๆ ปรากฏทางตาไม่ได้ แต่ไม่ว่ารูปอะไรหรือช่องทางไหนก็ต้องประกอบด้วยรูปแปดรูปอยู่แล้ว ขอท่านอาจารย์ช่วยอธิบายและจำแนกรูปเสียงโดยความเป็นรูปแปดรูปด้วยครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
เบื้องต้น ก็ขอให้ได้เข้าใจก่อนว่า เสียง หรือ สัททรูป นั้น คืออะไร? เสียง เป็นรูปที่กระทบกับโสตปสาทรูป (หู) เสียง จะดังค่อยดังแรง แหลม ทุ้มอย่างไรก็ตาม ก็เป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏได้ทางหูในขณะปัจจุบันเท่านั้น เสียง เป็นสภาพที่ไม่รู้อารมณ์อย่างหนึ่ง ฉะนั้น ความหมายที่รู้จากเสียงนั้น จึงไม่ใช่เสียง แต่เป็นบัญญัติซึ่งจิตทางมโนทวารคิดตามหลังจากที่จิตได้ยินเสียงทางหูดับไปแล้ว
เสียง เกิดจาก ๒ สมุฏฐาน คือ เกิดจากอุตุบ้าง เกิดจากจิต บ้าง แต่ไม่ว่าจะเป็นเสียงที่เกิดจากสมุฏฐานใดใน ๒ สมุฏฐาน นั้น ก็คือ มีลักษณะที่กระทบกับโสตปสาทรูป เท่านั้น ซึ่งจะเห็นได้ว่า เสียง ในภายนอก มีมากมาย ก็เป็นเสียง แต่ไม่ได้เป็นอารมณ์ของจิตในขณะนั้น แต่ถ้าเป็นอารมณ์ของจิตเมื่อใด ก็เป็นสัททารมณ์ เพราะเป็นสิ่งที่จิตรู้ในขณะนั้น
ถ้าเป็นเสียงในภายนอก ซึ่งเกิดจากอุตุ ก็มีรูปรวมกัน ๙ รูป คือ อวินิพโภครูป ๘ และ สัททรูป อีก ๑ รวมเป็น ๙ รูป แต่ถ้าเป็นกลุ่มของเสียงที่เกิดจากจิตเป็นสมุฏฐาน จะมีรูปมากกว่านั้น ซึ่งก็เป็นธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัย ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใครทั้งสิ้น
ดังนั้น จึงไม่ใช่การที่จะแยก แต่เป็นการศึกษาให้เข้าใจ เพราะความจริงเป็นอย่างนั้น เพราะเหตุว่า รูป เมื่อเกิดขึ้น ไม่ได้เกิดเดี่ยวๆ แต่เกิดเป็นกลุ่ม แม้แต่เสียง ก็เช่นเดียวกัน เกิดเป็นกลุ่ม ที่ไม่ขาดเลย คือ มหาภูตรูป ๔ (ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุไฟ ธาตุลม) และ สี กลิ่น รส และ โอชา ซึ่งแสดงถึงความเป็นจริงของธรรม ที่ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตนอย่างสิ้นเชิง ครับ
ขอเชิญฟัง/อ่าน ทบทวนจากคำบรรยายของท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ได้ที่หัวข้อด้านล่างนี้ครับ
...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...
