ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา ใครจะปฏิเสธพระพุทธพจน์

หทเย นิเธตพฺพยุตฺตกํ
(ข้อความที่ควรเก็บไว้ในหทัย)
[๔๘๓]

ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา ใครจะปฏิเสธพระพุทธพจน์

พระธรรมทั้งหมดที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงแสดงไว้ ไม่ว่าจะเป็นโดยนัยใดทั้งหมดคือเป็นอนัตตา เพราะฉะนั้นทั้งหมดก็ต้องประมวลมาที่คำว่าธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา หมายความว่าไม่ใช่ใครสักคนเดียว เป็นธรรมแต่ละหนึ่งๆ ไม่เป็นของใคร ไม่มีใครเป็นเจ้าของ เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยแล้วก็ดับไป แล้วก็ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใครด้วย เดี๋ยวนี้เองทั้งหมดคือเดี๋ยวนี้เอง แต่ไม่รู้ แต่ผู้ที่ได้ทรงตรัสรู้แล้วก็ทรงพระมหากรุณา แสดงให้ผู้ที่ไม่รู้ความจริงของสิ่งที่มีและเข้าใจผิดยึดถือว่าเป็นเราหรือเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดคือเป็นอัตตา ได้เข้าใจถูกต้องว่าแท้ที่จริงแล้ว ธรรมทั้งหมด ไม่เว้นเลยเป็นอนัตตา

ด้วยเหตุนี้ขณะนี้ถ้าบอกว่าไม่มีเราไม่พอ ใช่ไหม? แต่ต้องบอกว่ามีเห็นไหม? เมื่อมีเห็นแล้วเห็นเกิด ถ้าเห็นไม่เกิดก็ไม่มีเห็น เพราะฉะนั้นขณะที่เห็นไม่เกิดก็ไม่มีเราเห็น แต่พอเห็นเกิดเพราะไม่รู้จึงเป็นเราเห็น แต่ความจริงแม้เห็นหนึ่งขณะนี้ ต้องอาศัยธรรมอะไรที่จะทำให้เห็นเกิดขึ้นได้ แม้เห็นเองเดี๋ยวนี้ที่กำลังเห็น ขาดจักขุปสาทรูป (ตา) ซึ่งยังไม่ดับไปไม่ได้ ขาดสิ่งที่ปรากฏที่ยังไม่ดับไปไม่ได้ ขาดจิตซึ่งเกิดขึ้นเห็นไม่ได้ และเมื่อจิตเกิดขึ้นต้องมีเจตสิกซึ่งเป็นปัจจัยให้จิตเกิดด้วย ด้วยเหตุนี้ทั้งหมดเป็นอายตนะคือที่ประชุมขณะที่มีการเห็นเกิดขึ้น ขาดสิ่งหนึ่งสิ่งใดไม่ได้เลย เพราะฉะนั้นจักขุปสาทะ เมื่อต้องมีในขณะนั้นก็เป็นจักขวายตนะ สิ่งที่กำลังปรากฏให้เห็นเดี๋ยวนี้ยังดับไปไม่ได้ ถ้าดับไปก็ไม่เห็นต้องมี ยังไม่ดับก็เป็นรูปายตนะ ต้องมีอยู่ในที่นั้นประชุมอยู่ขาดไม่ได้ และเมื่อจิตเกิดขึ้นขณะนี้ที่มีสิ่งที่ปรากฏเพราะจิตเห็นเกิดขึ้นเห็นสิ่งที่ยังไม่ได้ดับไปยังมีอยู่ในที่นั้น เพราะฉะนั้นจิตก็เป็นมนายตนะ และจิตจะเกิดขึ้นโดยไม่อาศัยเจตสิกไม่ได้เลย ด้วยเหตุนี้เจตสิกที่เกิดกับจิตต้องมีอยู่ในที่นั้นด้วย เพราะเจตสิกไม่ใช่จิตจึงเป็นธัมมายตนะ ชั่วเห็นหนึ่งขณะที่กำลังเห็นก็ต้องมีอายตนะซึ่งต้องประชุมมีอยู่ในที่นั้นขาดสักหนึ่งก็ไม่ได้ นี่คือความหมายของอนัตตา เพราะว่าเพียงเกิดขึ้นแล้วก็ดับไปไม่เหลืออีกเลย จึงไม่ใช่สิ่งหนึ่งสิ่งใดที่เที่ยงไม่ใช่อัตตา แล้วก็ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใครด้วย และธรรมทั้งหมดก็เป็นอนัตตาไม่เว้นเลย ใครจะปฏิเสธพระพุทธพจน์?

กราบเท้าบูชาคุณ ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ที่เคารพยิ่ง

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... เก็บไว้ในหทัย