ชนะความไม่ดีด้วยความดี

หทเย นิเธตพฺพยุตฺตกํ
(ข้อความที่ควรเก็บไว้ในหทัย)
[๔๙๗]

ชนะความไม่ดีด้วยความดี

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า

“พึงชนะความโกรธด้วยความไม่โกรธ พึงชนะความไม่ดีด้วยความดี พึงชนะความตระหนี่ด้วยการให้ พึงชนะคนมักกล่าวคำเหลาะแหละด้วยคำสัตย์ พึงกล่าวคำสัตย์ ไม่พึงโกรธ”

ดูเหมือนว่าทำยากใช่ไหม? บางท่านก็อาจจะบอกว่าทำไม่ได้แน่ ยังเป็นคนที่มีกิเลสมากเหลือเกิน จะชนะความโกรธด้วยความไม่โกรธนี่ยากจริงๆ แต่ขอให้ทราบว่าไม่ได้เกี่ยวข้องกับการที่จะชนะบุคคลอื่น เพียงแต่ท่านจะรู้ว่าชนะความโกรธที่ท่านมีเป็นกุศลจิตของท่านที่เกิดขึ้นชนะความโกรธ ชนะความไม่ดีด้วยความดี ก็คือในขณะนั้นเป็นกุศลที่เกิดของท่าน ที่เจริญอบรมเพื่อที่จะชนะความไม่ดีที่มีอยู่ในตัวท่านเอง

เวลาที่เปรียบเทียบกับบุคคลอื่นรู้สึกว่าแสนยากที่จะชนะความโกรธด้วยความไม่โกรธ หรือว่าจะชนะความไม่ดีของคนอื่นด้วยความดี แต่ถ้าคิดว่าความไม่ดีที่กำลังมีนั้นเป็นของท่านแล้วก็จะหมดไปได้ จะชนะได้ก็ด้วยความดีที่เกิดขึ้นในขณะนั้น

ท่านอยากจะชนะความไม่ดีของท่านไหม ไม่ต้องคิดเปรียบเทียบที่จะชนะคนอื่น เพราะรู้สึกว่าถ้าเปรียบเทียบกับคนอื่นแล้วก็ยากเหลือเกิน เป็นไปไม่ได้ เป็นตัวตน เป็นสัตว์ บุคคล แต่ถ้าเห็นว่าความไม่ดีนั้นเป็นของท่านเอง ซึ่งจะชนะได้ก็ด้วยความดีเท่านั้น ถ้าระลึกได้อย่างนี้ในขณะนั้นความดีก็จะเกิดทันที

“พึงชนะความตระหนี่ด้วยการให้” การที่คิดจะให้ก็คงจะมีบ้าง แล้วก็ให้จริงได้หรือเปล่าหรือว่าเพียงคิด? ถ้ายังให้จริงๆ ไม่ได้ก็แสดงว่ายังมีความตระหนี่อยู่ แล้วจะชนะความตระหนี่ที่มีในขณะนั้นได้อย่างไร มีด้วยวิธีเดียว คือพึงชนะความตระหนี่ด้วยการให้ ให้ทันทีในขณะนั้นชนะความตระหนี่ แต่ถ้ายังรีรอ ก็หมายความว่าขณะนั้นยังไม่ชนะ

เป็นเรื่องของกิเลสทั้งหลาย ซึ่งเกิดปรากฏให้รู้ให้เห็นว่าเป็นสิ่งที่จะต้องอบรมขัดเกลาจริงๆ

ข้อความต่อไปที่ว่า “พึงชนะคนมักกล่าวคำเหลาะแหละด้วยคำสัตย์ พึงกล่าวคำสัตย์ ไม่พึงโกรธ”

คำจริงบางท่านไม่กล้าพูด คำจริงน่าจะพูดง่าย แต่ว่าคำจริงบางอย่างไม่กล้าที่จะพูดเลย ยิ่งเป็นเรื่องที่ไม่ดีของตนเองที่จะกล่าวว่าตนเองไม่ดี รู้สึกว่าไม่กล้าที่จะกล่าวเลย เพราะฉะนั้นคนที่พูดคำสัตย์ก็เป็นคนกล้าที่จะพูดคำจริง เพราะฉะนั้นก็รู้ได้ว่าตัวของท่านเป็นคนกล้ามากน้อยแค่ไหน เป็นกุศลมากน้อยแค่ไหน เป็นอกุศลมากน้อยแค่ไหน เพราะว่าคนส่วนมากมักอยากจะให้บุคคลอื่นเห็นแต่ส่วนดีของท่าน แต่ส่วนที่ไม่ดีมีมากเหมือนกัน ไม่กล้าที่จะกล่าวหรือว่าไม่กล้าที่จะพูดตามความเป็นจริง เพราะฉะนั้นถ้าบุคคลใดพูดได้ ผู้นั้นก็เป็นผู้ที่กล้าที่จะพูดความจริง

กราบเท้าบูชาคุณ ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ที่เคารพยิ่ง

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... เก็บไว้ในหทัย