๖. เรื่องพระอังคุลิมาลเถระ [๑๔๒]

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓ - หน้า 243

๖. เรื่องพระอังคุลิมาลเถระ [๑๔๒]

ข้อความเบื้องต้น

พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภพระอังคุลิมาลเถระ ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "ยสฺส ปาปํ กตํ กมฺมํ" เป็นต้น.

ต้นคดปลายตรงใช้ได้

เนื้อเรื่องบัณฑิตพึงทราบด้วยสามารถแห่งอังคุลิมาลสูตร ^(๑) นั่นแล. ก็พระเถระบวชในสำนักของพระศาสดา บรรลุพระอรหัตแล้ว. ครั้งนั้นแล ท่านพระอังคุลิมาลไปแล้วในที่ลับหลีกเร้นอยู่ เสวยวิมุตติสุขแล้ว, เปล่งอุทานนี้ในเวลานั้นว่า :-

" ก็ผู้ใด ประมาทแล้วในก่อน ภายหลังไม่ประมาท, ผู้นั้นย่อมยังโลกนี้ให้สว่าง เหมือนดวงจันทร์ พ้นแล้วจากหมอกฉะนั้น. "

ครั้นเปล่งอุทานแล้ว ก็ปรินิพพานด้วยอนุปาทิเสสนิพพานธาตุ. ภิกษุทั้งหลายสนทนากันในโรงธรรมว่า " ผู้มีอายุ พระเถระบังเกิดแล้ว ณ ที่ไหนหนอแล? พระศาสดาเสด็จมาแล้ว ตรัสว่า "ภิกษุทั้งหลาย บัดนี้ พวกเธอเป็นผู้นั่งประชุมกันด้วยถ้อยคำอะไรหนอ?" เมื่อภิกษุทั้งหลาย กราบทูลว่า "ด้วยถ้อยคำปรารภถึงที่บังเกิดของพระอังคุลิมาลเถระ พระเจ้าข้า," จึงตรัสว่า "ภิกษุทั้งหลาย บุตรของเราปรินิพพานแล้ว," เมื่อภิกษุทั้งหลายทูลถามว่า "พระอังคุลิมาลเถระฆ่ามนุษย์มีประมาณเท่านี้ ปรินิพพานแล้วหรือ? พระเจ้าข้า" จึงตรัสว่า "อย่างนั้น ภิกษุทั้งหลาย เพราะอังคุลิมาลนั้นไม่ได้กัลยาณมิตรสักคนหนึ่ง จึงได้ทำบาปมีประมาณ

๑. ม. ม. ๑๓/๔๗๗.

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓ - หน้า 244

เท่านี้ในกาลก่อน, แต่ภายหลังเธอได้กัลยาณมิตรเป็นปัจจัย จึงได้เป็น ผู้ไม่ประมาท; เหตุนั้น บาปกรรมนั้นอันบุตรของเราละได้แล้วด้วยกุศล" ดังนี้แล้ว จึงตรัสพระคาถานี้ว่า :-

๖. ยสฺส ปาปํ กตํ กมฺมํ กุสเลน ปิถียติ

โส อิมํ โลกํ ปภาเสติ อพฺภา มุตฺโตว จนฺทิมา

"บุคคลใด ละบาปกรรมที่ตนทำไว้แล้วได้ด้วย

กุศล, บุคคลนั้น ย่อมยังโลกนี้ให้สว่าง เหมือน

ดวงจันทร์พ้นแล้วจากหมอก ฉะนั้น."

แก้อรรถ

บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า กุสเลน พระศาสดาตรัสหมายเอาพระอรหัตตมรรค. คำที่เหลือ มีเนื้อความตื้นทั้งนั้น.

ในเวลาจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดาปัตติผลเป็นต้น.

เรื่องพระอังคุลิมาลเถระ จบ.