๘. เรื่องภิกษุ ๓๐ รูป [๑๔๔]

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓ - หน้า 253

๘. เรื่องภิกษุ ๓๐ รูป [๑๔๔]

ข้อความเบื้องต้น

พระศาสดาเมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภภิกษุ ๓๐ รูป ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "หํสา อาทิจฺจปเถ ยนฺติ" เป็นต้น.

ผู้เจริญอิทธิบาทย่อมเหาะไปได้

ความพิสดารว่า ในวันหนึ่ง ภิกษุผู้มีปกติอยู่ในทิศประมาณ ๓๐ รูป เข้าไปเฝ้าพระศาสดา. พระอานนทเถระมาในเวลาที่ทำวัตรแด่พระศาสดา เห็นภิกษุเหล่านั้นแล้วคิดว่า "เมื่อพระศาสดาทรงทำปฏิสันถารกับด้วยภิกษุเหล่านี้แล้ว, เราจักทำวัตร" ดังนี้แล้ว จึงได้ยืนอยู่ที่ซุ้มประตู. แม้พระศาสดาทรงทำปฏิสันถารกับด้วยภิกษุเหล่านั้นแล้ว ก็ตรัสกถาอันปรารภธรรมซึ่งเป็นเครื่องให้ระลึกถึงกัน แก่ภิกษุเหล่านั้น. ภิกษุเหล่านั้นแม้ทั้งหมดฟังธรรมกถานั้นแล้ว บรรลุพระอรหัต ได้เหาะไปทางอากาศ. พระอานนทเถระ เมื่อภิกษุเหล่านั้นชักช้าอยู่ จึงเข้าไปเฝ้าพระศาสดา ทูลถามว่า "พระเจ้าข้า ภิกษุมีประมาณ ๓๐ รูปมาแล้ว ณ ที่นี้, ภิกษุเหล่านั้น ไปไหน?"

พระศาสดา. ไปแล้ว อานนท์.

พระอานนท์. ไปโดยทางไหน? พระเจ้าข้า.

พระศาสดา. ทางอากาศ อานนท์.

พระอานนท์. ก็ภิกษุเหล่านั้นเป็นพระขีณาสพหรือ? พระเจ้าข้า.

พระศาสดา. อย่างนั้น อานนท์. ภิกษุเหล่านั้นฟังธรรมในสำนักเรา บรรลุพระอรหัตแล้ว.

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓ - หน้า 254

ก็ในขณะนั้น หงส์ทั้งหลายไปโดยอากาศแล้ว. พระศาสดาตรัสว่า "อานนท์ อิทธิบาท ๔ อันผู้ใดแลเจริญดีแล้ว, ผู้นั้น ย่อมไปโดยอากาศ ดุจหงส์ฉะนั้น" ดังนี้แล้ว จึงตรัสพระคาถานี้ว่า :-

๘. หํสา อาทิจฺจปเถ ยนฺติ อากาเส ยนฺติ อิทฺธิยา

นียนฺติ ธีรา โลกมฺหา เชตฺวา มารํ สวาหนํ.

"หงส์ทั้งหลาย ย่อมไปในทางแห่งดวงอาทิตย์.

ท่านผู้มีฤทธิ์ทั้งหลายย่อมไปในอากาศด้วยฤทธิ์,

ธีรชนชนะมารพร้อมทั้งพาหนะแล้ว ย่อมออกไปจาก โลกได้."

แก้อรรถ

บัณฑิตพึงทราบเนื้อความแห่งพระคาถานั้นว่า :-

"หงส์เหล่านี้ ย่อมไปในทางแห่งดวงอาทิตย์คือในอากาศ. ก็อิทธิบาทอันชนเหล่าใดเจริญดีแล้ว. ชนแม้เหล่านั้น ย่อมไปในอากาศด้วยฤทธิ์. แม้ธีรชนทั้งหลายคือบัณฑิต ชนะมารพร้อมทั้งพาหนะแล้ว ย่อมออกไป คือย่อมสลัดออกจากโลกคือวัฏฏะนี้ ได้แก่ถึงพระนิพพาน."

ในเวลาจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดาปัตติผลเป็นต้น ดังนี้แล.

เรื่องภิกษุ ๓๐ รูป จบ.