ปิยวรรค ที่ ๑๖ ว่าด้วยสิ่งที่เป็นที่รัก

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓ - หน้า 389

คาถาธรรม

ปิยวรรค๑ที่ ๑๖

ว่าด้วยสิ่งที่เป็นที่รัก

[๒๖] ๑. บุคคลประกอบตนไว้ในสิ่งอันไม่ควรประกอบ

และไม่ประกอบไว้ในสิ่งอันควรประกอบ ละเสียแล้ว

ซึ่งประโยชน์ ถือเอาอารมณ์อันเป็นที่รัก ย่อมทะเยอทะยาน

ต่อบุคคลผู้ตามประกอบตน บุคคลอย่าสมาคม

กับสัตว์และสังขารทั้งหลายอันเป็นที่รัก (และ) ไม่

เป็นที่รักในกาลไหนๆ (เพราะว่า) การไม่เห็นสัตว์

และสังขารอันเป็นที่รัก และการเห็นสัตว์และสังขาร

อันไม่เป็นที่รัก เป็นทุกข์ เพราะเหตุนั้น บุคคลไม่พึง

กระทำสัตว์หรือสังขารให้เป็นที่รัก เพราะความพราก

จากสัตว์และสังขารอันเป็นที่รัก เป็นการต่ำทราม

กิเลสเครื่องร้อยรัดทั้งหลาย ของเหล่าบุคคลผู้ไม่มี

อารมณ์อันเป็นที่รักและไม่เป็นที่รัก ย่อมไม่มี.

๒. ความโศกย่อมเกิดแต่ของที่รัก ภัยย่อมเกิด

แต่ของที่รัก ความโศกย่อมไม่มีแก่ผู้ปลดเปลื้องได้

จากของที่รัก ภัยจักมีแต่ที่ไหน.

๓. ความโศกย่อมเกิดแต่ความรัก ภัยย่อมเกิด

แต่ความรัก ความโศกย่อมไม่มีแก่ผู้พ้นวิเศษแล้วจาก

ความรัก ภัยจักมีแต่ที่ไหน.

๑. วรรคนี้ มีอรรถกถา ๙ เรื่อง.

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓ - หน้า 390

๔. ความโศกย่อมเกิดแต่ความยินดี ภัยย่อม

เกิดแต่ความยินดี ความโศกย่อมไม่มีแก่ผู้พ้นวิเศษ

แล้วจากความยินดี ภัยจักมีแต่ที่ไหน

๕. ความโศกย่อมเกิดแต่กาม ภัยย่อมเกิดแต่

กาม ความโศกย่อมไม่มีแก่บุคคลผู้พ้นวิเศษแล้วจาก

กาม ภัยมีภัยแต่ที่ไหน.

๖. ความโศกย่อมเกิดเพราะตัณหา ภัยย่อมเกิด

เพราะตัณหา ความโศกย่อมไม่มีแก่ผู้พ้นวิเศษแล้ว

จากตัณหา ภัยจักมีแต่ที่ไหน.

๗. ชนย่อมทำท่านผู้สนบูรณ์ด้วยศีลและทัสสนะ

ผู้ตั้งอยู่ในธรรม ผู้มีปกติกล่าวแต่วาจาสัตย์ ผู้กระทำ

การงานของตนนั้นให้เป็นที่รัก.

๘. ภิกษุผู้มีฉันทะเกิดแล้ว ในพระนิพพาน

อันใครๆ บอกไม่ได้ พึงเป็นผู้อันใจถูกต้องแล้วก็ดี

ผู้มีจิตไม่เกาะเกี่ยวในกามทั้งหลายก็ดี ท่านเรียกว่า

ผู้มีกระแสในเบื้องบน.

๙. ญาติ มิตร และคนมีใจดีทั้งหลาย เห็นบุรุษ

ผู้ไปอยู่ต่างถิ่นมานาน มาแล้วแต่ที่ไกลโดยสวัสดี

ย่อมยินดียิ่งว่ามาแล้ว ฉันใด บุญทั้งหลายก็ย่อม

ต้อนรับแม้บุคคลผู้กระทำบุญไว้ ซึ่งจากโลกนี้สู่โลก

หน้า ดุจพวกญาติเห็นญาติที่รักมาแล้วต้อนรับอยู่

ฉันนั้น.

จบปิยวรรคที่ ๑๖