ปกิณณกวรรคที่ ๒๑ ว่าด้วยหมวดเบ็ดเตล็ด

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๔ - หน้า 142

คาถาธรรมบท

ปกิณณกวรรค ^(๑) ที่ ๒๑

ว่าด้วยหมวดเบ็ดเตล็ด

[๓๑] ๑. ถ้าบุคคลพึงเห็นสุขอันไพบูลย์ พึงสละสุขพอประมาณเสีย ผู้มีปัญญา เมื่อเห็นสุขอันไพบูลย์ ก็พึงสละสุขพอประมาณเสีย.

๒. ผู้ใดย่อมปรารถนาสุขเพื่อตน เพราะก่อทุกข์ในผู้อื่น ผู้นั้นเป็นผู้ระคนด้วยเครื่องระคนคือเวร ย่อมไม่พ้นจากเวรได้.

๓. ก็ภิกษุละทิ้งสิ่งที่ควรทำ แต่ทำสิ่งที่ไม่ควรทำ อาสวะทั้งหลายย่อมเจริญแก่ภิกษุเหล่านั้น ผู้มีมานะประดุจไม้อ้ออันยกขึ้นแล้ว ประมาทแล้ว ส่วนสติอันเป็นไปในกาย อันภิกษุเหล่าใดปรารภด้วยดีเป็นนิตย์ ภิกษุเหล่านั้นมีปกติทำเนืองๆ ในกิจที่ควรทำ ย่อมไม่เสพสิ่งที่ไม่ควรทำ อาสวะทั้งหลายของภิกษุเหล่านั้น ผู้มีสติ มีสัมปชัญญะ ย่อมถึงความตั้งอยู่ไม่ได้.

๔. บุคคลฆ่ามารดาบิดา ฆ่าพระราชาผู้เป็นกษัตริย์ทั้งสอง และฆ่าแว่นแคว้นพร้อมด้วยเจ้า-

(๑) วรรคนี้ มีอรรถกถา ๙ เรื่อง.

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๔ - หน้า 143

พนักงานเก็บส่วยแล้ว เป็นพราหมณ์ไม่มีทุกข์ ไปอยู่.

บุคคลฆ่ามารดาบิดา ฆ่าพระราชาผู้เป็นพราหมณ์ทั้งสองได้แล้ว และฆ่าหมวด ๕ แห่งนิวรณ์ มีวิจิกิจฉานิวรณ์ เช่นกับหนทางที่เสือโคร่งเที่ยวไปเป็น ที่ ๕ แล้ว เป็นพราหมณ์ไม่มีทุกข์ ไปอยู่.

๕. สติของชนเหล่าใด ไปแล้วในพระพุทธเจ้าเป็นนิตย์ ทั้งกลางวันกลางคืน (ชนเหล่านั้น) เป็นสาวกของพระโคดม ตื่นอยู่ด้วยดี ในกาลทุกเมื่อสติของชนเหล่าใด ไปแล้วในพระธรรมเป็นนิตย์ทั้งกลางวันกลางคืน (ชนเหล่านั้น) เป็นสาวกของพระโคดม ตื่นอยู่ด้วยดีในกาลทุกเมื่อ สติของชนเหล่าใดไปแล้วในพระสงฆ์เป็นนิตย์ทั้งกลางวันและ กลางคืน (ชนเหล่านั้น) เป็นสาวกของพระโคดม ตื่นอยู่ด้วยดีในกาลทุกเมื่อ สติของชนเหล่าใดไป แล้วในกายเป็นนิตย์ทั้งกลางวันทั้งกลางคืน (ชนเหล่านั้น) เป็นสาวกของพระโคดม ตื่นอยู่ด้วยดีในกาลทุกเมื่อ ใจของชนเหล่าใดยินดีแล้วในอันไม่เบียดเบียนทั้งกลางวันทั้งกลางคืน (ชนเหล่านั้น) เป็นสาวกของพระโคดม ตื่นอยู่ด้วยดีในกาลทุกเมื่อ ใจของชนเหล่าใดยินดีแล้วในภาวนา ทั้งกลาง-

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๔ - หน้า 144

วันและกลางคืน (ชนเหล่านั้น) เป็นสาวกของพระโคดม ตื่นอยู่ด้วยดีในกาลทุกเมื่อ.

๖. การบวชก็ยาก การยินดีก็ยาก เรือนที่ปกครองไม่ดีให้เกิดทุกข์ การอยู่ร่วมกับผู้เสมอกันเป็นทุกข์ ผู้เดินทางไกลก็ถูกทุกข์ติดตาม เพราะฉะนั้น ไม่พึงเป็นผู้เดินทางไกล และไม่พึงเป็นผู้อันทุกข์ติดตาม.

๗. ผู้มีศรัทธา สมบูรณ์ด้วยศีล เพียบพร้อมด้วยยศและโภคะ จะไปประเทศใดๆ ย่อมเป็นผู้อันเขาบูชาแล้ว ในประเทศนั้นๆ ทีเดียว.

๘. สัตบุรุษทั้งหลาย ย่อมปรากฏในที่ไกลเหมือนภูเขาหิมพานต์ (ส่วน) อสัตบุรุษย่อมไม่ปรากฏในที่นี้ เหมือนลูกศรอันเขาซัด (ยิง) ไปในราตรีฉะนั้น.

๙. ภิกษุพึงเสพที่นั่งคนเดียว ที่นอนคนเดียว พึงเป็นผู้เดียว ไม่เกียจคร้านเที่ยวไป เป็นผู้เดียว ทรมานตน เป็นผู้ยินดียิ่งในราวป่า.

จบปกิณณกวรรคที่ ๒๑