โกรธทำร้ายจิต

* สภาพธรรมของโกรธ คือโทสะ ซึ่งเป็นสภาพที่กระทบกระทั่ง ขุ่นเคือง เมื่อโทสะเกิดกับจิต จึงประทุษร้ายจิต และความรู้สึกในขณะนั้นก็ไม่สบาย เป็นทุกข์เดือดร้อนใจ

* โกรธเป็นอาการปรากฏของโทสะ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นไปในบุคคลที่เกี่ยวข้องในชีวิตประจำวัน

* โกรธ เป็นธรรมอย่างหนึ่ง ที่ไม่ใช่เรา ซึ่งเกิดจากเหตุปัจจัย คือเพราะมีพืชเชื้อของโทสะที่สะสมสืบต่อในจิต และเพราะประสบสิ่งที่เป็นปัจจัยให้โกรธเกิดขึ้น

* แต่ถ้ายังไม่มีปัจจัยพร้อมที่จะทำให้โกรธเกิด ความโกรธก็ไม่เกิดกับจิต เช่น ขณะที่มีความติดข้องในสิ่งที่น่าพอใจ ขณะนั้นความโกรธก็ไม่เกิด ซึ่งแสดงถึงความเกิดขึ้นเป็นไปของธรรมแต่ละอย่าง ตามเหตุปัจจัย ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใครทั้งสิ้น

* ความโกรธเป็นกิเลสอกุศลที่เป็นศัตรูภายใน เพราะเกิดขึ้นในจิต ซึ่งนอกจากจะทำร้ายจิตในขณะนั้นแล้ว ยังทำให้มีการแสดงออกทางกาย วาจา ที่ไม่ดี หรืออาจจะถึงขั้นล่วงอกุศลกรรมที่ประทุษร้ายผู้อื่น ซึ่งสามารถให้ผลเป็นโทษภัยต่อไปก็ได้

* การเข้าใจความเป็นธรรมที่ไม่ใช่เราตามความเป็นจริง จึงจะเป็นปัจจัยให้คลายจากความโกรธไปตามลำดับ จนกว่าจะดับพืชเชื้อของความโกรธในจิตได้หมดสิ้นเป็นพระอนาคามี จึงจะไม่โกรธอีกเลย

โดย อ.อรรณพ หอมจันทร์

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... คติธรรม