ไม่อดทน กุศลก็เจริญไม่ได้

หทเย นิเธตพฺพยุตฺตกํ
(ข้อความที่ควรเก็บไว้ในหทัย)
[๕๐๖]

ไม่อดทน กุศลก็เจริญไม่ได้

ในการศึกษาพระธรรมหรือในการฟังพระธรรม และในการน้อมประพฤติปฏิบัติตามพระธรรมนั้นต้องเป็นผู้ที่อดทน เรื่องของความอดทนเป็นเรื่องของอโทสเจตสิก ซึ่งท่านที่ไม่อยากจะมีโทสะ แต่ว่าถ้าเป็นผู้ที่ไม่อดทนแล้วกุศลทั้งหลายก็ย่อมเจริญไม่ได้ แม้แต่ในเรื่องของการฟังพระธรรมหรือการศึกษาพระธรรม หรือการน้อมประพฤติปฏิบัติตาม ก็เป็นเรื่องที่จะต้องอาศัยความอดทนเป็นอย่างยิ่ง เพราะเหตุว่าต้องอดทนแม้แต่การที่จะพยายามฟัง เพราะว่าพระธรรมไม่ใช่สิ่งที่ง่าย เพราะฉะนั้นเพียงฟังครั้งเดียวอาจจะยังไม่เข้าใจโดยตลอด เพราะฉะนั้นก็จะต้องมีความพยายามในการที่จะฟัง แล้วก็พยายามที่จะพิจารณาเพื่อให้เข้าใจความลึกซึ้งของพระธรรมด้วย เพราะเหตุว่าถ้าไม่เข้าใจความลึกซึ้งของพระธรรมก็ปฏิบัติตามไม่ได้ ซึ่งชีวิตประจำวันเป็นเครื่องพิสูจน์ว่าแม้ว่าจะได้ฟังพระธรรมและก็มีความเข้าใจ แต่อกุศลก็ช่างเกิดบ่อยและก็รวดเร็วมาก นี่ก็เป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงว่าจะต้องอดทนที่จะฟังต่อไป พิจารณาความลึกซึ้งต่อไป จนกว่าจะประพฤติปฏิบัติตามได้มากยิ่งขึ้น

สำหรับความอดทนในชีวิตประจำวันมีโดยตลอดที่จะทำให้เป็นผู้พิจารณาเห็นได้ เช่น ในการฟังพระธรรมก็จะต้องอดทนที่จะสละเวลาของความสำราญความสุขรื่นเริง การพักผ่อน เพื่อฟังพระธรรม เพราะเหตุว่าบางคนคิดว่าการพักผ่อนสำคัญมาก แต่ว่ายังลืมเรื่องการพักผ่อนโดยกุศลจิตเกิดด้วยการฟังพระธรรม ซึ่งนั่นจะเป็นการพักผ่อนจากอกุศล เพราะมิฉะนั้นแล้วถึงจะพักผ่อนสนุกสนานสำราญใจอย่างไรก็ตาม ขณะนั้นก็เป็นด้วยอกุศลได้ คือด้วยความพอใจในขณะที่กำลังมีความรู้สึกสบายกายและสบายใจ แม้แต่ในชีวิตประจำวัน เช่น ความร้อนหรือว่าความหนาว ถ้าไม่ใช่เป็นผู้ที่ละเอียดก็จะไม่ได้สังเกตเลยว่า มีอโทสเจตสิกหรือว่ามีโทสเจตสิก หลายท่านทีเดียวไม่ชอบอากาศร้อน เวลาที่อากาศร้อนมากๆ ก็เป็นสิ่งที่ไม่มีใครจะบังคับบัญชาหรือว่าจะไปเปลี่ยนแปลงได้ เพราะฉะนั้นเป็นบทฝึกหัดความอดทนที่จะสังเกตตัวเองว่าบ่นบ้างหรือเปล่า

ลองคิดดูเพียงแค่บ่น ทันทีที่วจีวิญญัติทำให้เกิดเสียงที่เกิดจากจิต ในขณะนั้นเป็นเครื่องที่จะพิจารณาได้แล้วถึงความไม่อดทน เพราะเหตุว่าขณะที่บอกว่าร้อนเหลือเกิน ร้อนมากทนไม่ไหว ทำไมถึงร้อนอย่างนี้ ในขณะนั้นก็คงจะไม่ทราบแล้วว่าเป็นโทสมูลจิต (จิตที่มีโทสะเป็นมูล)

กราบเท้าบูชาคุณ ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ที่เคารพยิ่ง

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... เก็บไว้ในหทัย