ปัญญาเข้าใจอะไรในชีวิตประจำวัน

สัจจญาณ คือ ปัญญาที่มั่นคงในความเป็นธรรมไม่ใช่เรา รู้มาก อ่านตำรามาก แต่เป็นเรา แต่ถ้ามั่นคงว่าไม่ใช่เรา ไม่ว่าพูดคำไหน ก็คือไม่ใช่เราที่พูด จึงจะสามารถรู้ได้ว่าทั้งหมดเป็นธรรม ไม่เลือกเลยชีวิตประจำวัน เพราะฉะนั้นเหนือสิ่งอื่นใด คือ มีความเข้าใจมั่นคงว่าไม่มีเรามีแต่ธรรม จึงชื่อว่าเข้าใจธรรม เข้าใจว่าไม่ใช่เรา เพราะสัจจญาณ คือ ปริยัติ สัจจญาณ คือ ฟังเข้าใจเพิ่มขึ้นว่าเป็นอนัตตา

ทั้งหมดทั้งปวง ชาติไหนก็ตาม ถ้าพิจารณาไตร่ตรองว่าเป็นธรรมไม่ใช่เรา นี่คือสิ่งที่สะสมไป จนกำลังฟังก็เป็นธรรม กำลังเห็นเดี๋ยวนี้ก็เป็นธรรม ไม่ว่าอะไรเกิดขึ้นก็เป็นธรรม แม้ในขั้นคิดเคยไหม แค่คิด หลงลืม เดี๋ยวนี้ไงคะ พิสูจน์ได้ใช่ไหม เพราะฉะนั้นหนทางนี้ลึกซึ้ง ทั้งหมดให้ทราบว่าปัญญาคืออะไร ปัญญาคือค่อยๆ มั่นคงถูกต้องว่าไม่มีเรา ทำไมบางคนขับรถช้ามาก ทำไมบางคนขับรถเร็วมาก ตามการสะสม ถ้าไม่เป็นปกติจะรู้ไหมว่าไม่ใช่เราเลย ค่อยๆ เข้าใจว่าเป็นไปตามปัจจัยเกิดแล้ว ค่อยๆ เห็นว่าบังคับบัญชาไม่ได้ เพราะฉะนั้นต้องไม่ลืมว่าไม่มีเรา สิ่งที่มีเป็นธรรม

หนทางที่จะมั่นคงในการเข้าใจถูกต้องว่าไม่ใช่เราเป็นธรรม คือ เป็นชีวิตประจำวันเท่านั้น ไม่งั้นจะไปรู้จักตัวเองโดยไม่รู้ชีวิตประจำวันได้ยังไง เพราะฉะนั้นชีวิตประจำวันต่างหากที่แสดงถึงความชัดเจนว่าทำอะไรไม่ได้ เกิดแล้วนี่ แล้วก็ไม่ใช่เราไปทำด้วย ไม่ใช่เราแม้จะคิดให้เป็นอย่างนั้น ยังไม่ทันคิดเลย เกิดแล้ว เห็นความลึกซึ้งของพระธรรม ถ้าไม่เห็นความลึกซึ้งของพระธรรมจะบูชาพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าไหม