เรื่องรูปนั่ง

จาก สนทนาเรื่องการปฏิบัติธรรม เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๒๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๐

ผู้ฟัง กราบเรียน ท่านอาจารย์ ต้องขออภัยที่นำเรื่องนี้มาสนทนากันอีกคือ ยังเป็น

ความไม่ชัดเจน เมื่อวานนี้ที่ผมเรียนถามเรื่องนั่ง นอน ยืน เดิน คือในมหาสติปัฏฐาน

สูตร ก็บอกว่า ดูกรภิกษุ ข้ออื่นยังมีอยู่อีก ภิกษุเมื่อเดินอยู่ก็รู้ชัดว่าเดิน เมื่อยืนอยู่ก็รู้ชัดว่ายืน เมื่อนั่งอยู่ก็รู้ชัดว่านั่ง เมื่อนอนอยู่ก็รู้ชัดว่านอน เมื่อวานคุยกันบอกว่า ผมเรียนถามท่านอาจารย์ว่า " รู้ชัด " นั้นรู้อย่างไร ถ้าเผื่อเรารู้ทางตา เรารู้ชัดก็คือ เห็นการยืน เห็นยืนของเราอ. เดี๋ยวก่อนค่ะ ทางตาเห็นอะไรผู้ฟัง เห็น สภาพ การยืนอ. ไม่ใช่ค่ะผู้ฟัง เห็นสิ่งที่ปรากฎทางตาอ. รู้ชัดว่า เป็นสิ่งที่ปรากฎ ไม่ใช่ สัตว์ บุคคล ตัวตน รู้ความจริงของสภาพธรรมตามความเป็นจริงผู้ฟัง ทีนี้เราเห็นคนอื่นยืนอ. เห็นคนอื่นยืน หมายความว่าอย่างไรค่ะผู้ฟัง เห็นสภาพที่ปรากฎอ. แล้วอย่างไรจึงเป็นคนอื่นยืนผู้ฟัง คือผมใช้ศัพท์ตามนั้น อ. ไม่ใช่.. ใช้ศัพท์ตามนั้น ความเข้าใจของเราที่พูดว่า เห็นคนอื่นยืนนั้นหมายความว่าอะไรผู้ฟัง เห็นสิ่งที่ปรากฎทางตา อ. แล้วทำไมเป็นคนอื่นยืน "คิด" ไม่ใช่ "เห็น"ผู้ฟัง คิดไม่ใช่เห็น เวลานั่ง ก็ไม่เห็นว่าเป็นนั่ง เห็นว่าแข็ง อ. ก็ขณะนี้พิสูจน์ได้นี่ค่ะ นั่งแล้วเห็นอะไรผู้ฟัง เห็นแข็ง อ๋อไม่เห็นหรอกครับ รู้สึก อ. ขณะนี้ กำลังนั่งรู้สึก ความรู้สึกมีจริงๆ รู้สึกเป็นธรรมหรือเปล่า? ผู้ฟัง เป็นครับ อ. รู้ได้ไหมว่า เกิดแล้วดับ? ผู้ฟัง รู้ได้ครับ เกิดดับ

อ. เมื่อไรค่ะ ที่รู้ว่าเกิดดับ? ทันทีเลย นี่คือกำลังจะพูดถึง ความหมายของคำว่า "รู้ชัด" ต้องเป็นความรู้จริงๆ ก็จะต้องค่อยๆ คิดนะค่ะ ผู้ฟัง ทีนี้สมมติว่าผมนั่ง เดี๋ยวนี้กำลังนั่งอยู่ ในนี้เขาบอกว่าให้รู้ชัด คำว่า "รู้ชัด" อ. " รู้ชัด " อย่าลืมนะค่ะ ต้องมีสิ่งปรากฎให้เข้าใจถูกต้องชัดเจน ไม่หลงเข้าใจผิดขณะนี้นั่ง รู้ชัดว่าอะไร?ผู้ฟัง รู้ชัดว่า นั่ง อ. รู้ชัดว่านั่ง... เป็นไปได้ไหมค่ะ? ไม่เป็นไปได้ แล้วก็ไปทำอะไร ที่ไม่เป็นไปได้ ในเมื่อมีสิ่งที่ปรากฎ แล้วใช้คำว่ารู้ชัด แต่รู้อะไร? รู้สิ่งที่ปรากฎหรือไม่ปรากฎผู้ฟัง ตามที่เราเรียนปรมัตถ์นี้ก็คือ รู้ชัดว่า เรานั่ง รู้ชัดว่า เรากำลังนั่ง คือ แข็งอ. ไม่ใช่เลยค่ะ นั่นคิดเองหมดเลย อนัตตาอยู่ที่ไหน ปรมัตถธรรมอยู่ที่ไหนตอนที่ยังไม่ได้ฟังธรรม ยังไม่ได้เข้าใจธรรม ก่อนนั้น เป็นเรานั่ง ก็รู้ว่านั่ง ก็ไม่เห็นต่างกับเดี๋ยวนี้ ถ้าเป็นอย่างนั้น จะเรียกว่ารู้ชัดได้อย่างไร รู้ชัดอะไร แต่ก่อนนั่งก็รู้ว่านั่ง ยืนก็รู้ว่ายืน ความเข้าใจธรรมต้องรู้ว่า " รู้ " เป็นปัญญา เรามีปัญญาก่อนที่จะเรียนหรือเปล่า? ไม่มีเรา มีปัญญาที่จะรู้ความจริง ก่อนที่จะได้ยินได้ฟังหรือเปล่า? ไม่มี เมื่อได้ยิน ได้ฟังก็รู้ว่า ที่เราเข้าใจว่า รู้ชัดว่านั่ง เป็นความรู้หรือไม่ใช่ความรู้

เพียงว่ามี ข้อความนี้ว่า เมื่อเป็นปัญญาเกิดขึ้น แม้ขณะที่นั่ง ก็รู้ชัดธรรมที่ปรากฎ อย่างนี้หรือเปล่า ต่างกับที่ไม่เคยรู้มาก่อนเลย นี่จึงจะเป็นการเพิ่มความเข้าใจให้ถูกต้องขึ้นว่า เมื่อได้ยินว่า เป็นธรรมแล้ว ไม่ใช่ว่า อะไรๆ ก็เป็นธรรมแล้วก็จบ แต่ต้องแม้ขณะนั่ง นอน ยืน หรือ เดิน ก็ตาม แต่ก็จะต้องมีสภาพธรรมที่ปรากฎให้รู้ชัด แล้วขณะที่รู้ชัด ก็ไม่ใช่เรา แต่เป็น " ปัญญา " ความเห็นที่ถูกต้องในสิ่งที่ปรากฎ ก่อนอื่นต้องทราบนะค่ะ...ว่า สิ่งที่ปรากฎจริงๆ นั้น คืออะไร เพื่อที่จะได้รู้ชัด ไม่เข้าใจผิดในสิ่งนั้น

ผู้ฟัง ถ้ายืนก็รู้ว่าแข็งที่พื้น

อ. ไม่ใช่ค่ะ เติมไปเองค่ะ คิดเองค่ะ รู้เป็นปัญญาหรือไม่ใช่ปัญญาต้องไตร่ตรองนะคะ ค่อยๆ คิดค่ะ รู้เป็น ปัญญา หรือ ไม่ใช่ ปัญญา?ผู้ฟัง " รู้ " เฉยๆ อ. ความรู้ถูก เห็นถูก เป็นปัญญา หรือ ไม่ใช่ปัญญา?

ผู้ฟัง ปัญญาครับ

อ. ขณะนี้ปัญญา จะรู้อะไร อย่างนี้ ถ้าเราไม่เข้าใจแล้วเราไปอ่านข้อความนั้นรา

ก็ไม่เข้าใจ เพราะเรายังไม่รู้เลยว่า ปัญญารู้อะไร ไม่ใช่ว่าไม่มีความรู้อะไร ไปอ่านสติปัฏฐานแล้วคิดว่าเราเข้าใจแล้ว อันนั้นไม่ถูกต้องผู้ฟัง กราบเรียนอาจารย์จริงๆ คือ บังเอิญมันสงสัยเพราะได้ยินบ่อยๆ ผมพยายามทำความเข้าใจ แต่มันไม่ได้ เลยอยากจะมาฟังจากอาจารย์ให้มันชัด จะพิจารณานั่งยังไง ยืนยังไง อ. ไม่ได้ให้ไปพิจารณานั่งค่ะ ไม่ใช่เลย " รู้ " การฟังจะต้องพิจารณาจนกระทั่งเข้าใจ ปัญญารู้อะไร? ขณะที่นั่งแล้วรู้ว่านั่ง เป็นปัญญาหรือเปล่าผู้ฟัง รู้แค่นั่ง ก็ไม่เป็นอ. ไม่ใช่ปัญญา ขณะนั่งปัญญารู้อะไร? รู้สภาพธรรมที่มีจริงๆ ที่กำลังปรากฎ สภาพธรรมจะปรากฎ จะต้องมีทางที่สภาพธรรม จะปรากฎหรือเปล่า หรืออยู่ดีๆ ก็ปรากฏขึ้นมาได้ ต้องมีทาง แต่ละทางนี้เหมือนกันไหม? ผู้ฟัง ไม่เหมือนครับ อ. ขณะที่กำลังนั่ง ขณะนี้มีอะไรปรากฎ? ผู้ฟัง ทางกายครับ อ. ทางกายนะค่ะ รู้อะไร? ทางกายสามารถจะรู้อะไรได้? ผู้ฟัง เย็น ร้อน อ่อน แข็ง อ. ค่ะ ถ้ารู้ลักษณะที่ปรากฎในความเป็นธรรม ขณะนั้นเป็นปัญญาที่จะรู้ชัดถึงการเกิดขึ้น ดับไปของสิ่งที่ปรากฎ เพราะมีลักษณะจริงๆ ที่ปรากฎให้รู้ได้ เมื่อเป็นอย่างนั้น จะ มีเรานั่งไหมค่ะ? ผู้ฟัง ไม่มี อ. ความรู้ทั้งหมดนี้จะ "เพิกอิริยาบถ" เพราะอะไรค่ะ เพราะไม่มีตัวตน มีแต่ลักษณะของสภาพธรรม ที่เกิดแล้วดับ แต่ละทางผู้ฟัง ยืนก็เหมือนกัน นอนก็ได้ อ. ทางตาก็ได้ ทางหูก็ได้ ทางจมูกก็ได้ ให้เป็นสภาพธรรมที่มีจริงที่เกิดแล้วปรากฏ โดยที่ว่า ไม่มีใครไปจัดสรร ไปพากเพียร ทำให้เกิดขึ้นได้เลย จึงจะเข้าใจความหมายของคำว่า " อนัตตา "ผู้ฟัง คือได้ยินบ่อยๆ