๑. จุลลกุณาลชาดก ว่าด้วยสิ่ง ๕ อย่างรู้ได้ยาก

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก เล่ม ๓ ภาค ๖ - หน้า 106

ทวาทสนิบาตชาดก

๑. จุลลกุณาลชาดก

ว่าด้วยสิ่ง ๕ อย่างรู้ได้ยาก

[๑๖๐๑] บุรุษผู้ไม่ถูกผีสิง ย่อมไม่ควรจะเชื่อหญิงผู้หยาบช้า ใจเบาไม่รู้จักคุณคนมักประทุษร้ายมิตร.

[๑๖๐๒] หญิงเหล่านั้น ย่อมไม่รู้จักกิจที่ทำแล้วและกิจที่ยังไม่ได้ทำ ไม่รู้จักมารดาบิดาหรือพี่น้อง ไม่ใช่อารยชน ก้าวล่วงธรรมเสียแล้ว ย่อมไปตามอำนาจจิตของตนถ่ายเดียว.

[๑๖๐๓] เมื่อมีอันตรายและเมื่อกิจเกิดขึ้น หญิงย่อมละทิ้งสามีนั้น แม้อยู่ร่วมกันมานาน เป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นผู้อนุเคราะห์แม้เสมอด้วยชีวิต เพราะเหตุนั้น เราจึงไม่ไว้วางใจหญิงทั้งหลาย.

[๑๖๐๔] ความจริง จิตของหญิงเหมือนกับจิตของลิง ลุ่มๆ ดอนๆ เหมือนกับเงาต้นไม้ หัวใจของหญิงทั้งหลาย ไหวไปมาเหมือนล้อรถที่กำลังหมุนไป ฉะนั้น.

[๑๖๐๕] คราวใด หญิงมองเห็นทรัพย์ของบุรุษที่ควรจะถือเอาได้ คราวนั้น ย่อมใช้วาจาอ่อนหวาน นำพาเอาบุรุษนั้นไปเหมือนชาวกัมโพชใช้สาหร่ายล่อม้าไปได้ ฉะนั้น.

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก เล่ม ๓ ภาค ๖ - หน้า 107

[๑๖๐๖] คราวใด ไม่มองเห็นทรัพย์ของบุรุษที่ควรจะถือเอาได้ คราวนั้น ย่อมละทิ้งบุรุษนั้นไปเสีย เหมือนบุคคลข้ามฟากถึงฝั่งโน้นแล้ว ก็ทิ้งแพไปเสีย ฉะนั้น.

[๑๖๐๗] หญิงเปรียบเหมือนยางรักกินไม่เลือก เหมือนเปลวไฟมีมายาแรงกล้า เหมือนแม่น้ำอันมีกระแสเชี่ยว ย่อมคบหาบุรุษทั้งที่น่ารักและไม่น่ารัก เหมือนเรือจอดไม่เลือกว่าฝั่งข้างนี้หรือข้างโน้น ฉะนั้น.

[๑๖๐๘] หญิงไม่ใช่ของบุรุษคนเดียวหรือสองคน ย่อมต้อนรับทั่วไปเหมือนร้านตลาด ผู้ใดสำคัญซึ่งหญิงเหล่านั้นว่าของเรา ก็เท่ากับดักลมด้วยตาข่าย ฉะนั้น.

[๑๖๐๙] แม่น้ำ หนทาง ร้านขายเหล้า สภาและบ่อน้ำ มีอุปมาฉันใด หญิงในโลกก็มีอุปไมยฉันนั้น เขตแดนของหญิงเหล่านั้น ไม่มีเลย.

[๑๖๑๐] หญิงเหล่านั้นเสมอด้วยไฟกินเปรียง เปรียบด้วยหัวงูเห่า เลือกหยิบเอาแต่ที่อร่อยๆ เหมือนโคเลือกกินหญ้าในภายนอก ฉะนั้น.

[๑๖๑๑] ไฟกินเปรียง ๑ ช้างสาร ๑ งูเห่า ๑ พระเจ้าแผ่นดินผู้ได้มูรธาภิเษก ๑ หญิงทุกคน ๑ ทั้ง ๕ นี้ คนพึงคบหาด้วยความระมัดระวังเป็นนิตย์ เพราะว่าสิ่งทั้ง ๕ นั้น มีอัธยาศัยที่รู้ได้ยาก.

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก เล่ม ๓ ภาค ๖ - หน้า 108

[๑๖๑๒] หญิงที่งามเกินไป ๑ หญิงที่ชายเป็นอันมากไม่รักใคร่ (หญิงแพศยา) ๑ หญิงที่เหมือนมือขวา (ชำนาญการฟ้อนการขับ) ๑ หญิงที่เป็นภรรยาของคนอื่น ๑ หญิงที่เห็นแก่ทรัพย์ ๑ หญิง ๕ จำพวกนี้ ก็ไม่ควรคบหา.

จบจุลลกุณาลชาดกที่ ๑

อรรถกถาทวาทสนิบาต

จุลกุณาลชาดก

ชาดกเรื่องนี้ มีคำเริ่มต้นว่า "ขุทฺทานํ ลหุจิตฺตานํ" ดังนี้ จักมีอย่างแจ่มแจ้งในกุณาลชาดก. ^(๑)

จบอรรถกถาจุลกุณาลชาดก

(๑) ดูพระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก เล่มที่ ๔ ภาคที่ ๑ หน้า ๕๑๔.