๒. รถสูตร

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้า 298

๒. รถสูตร

[๒๐๐] เทวดาทูลถามว่า

อะไรหนอเป็นสง่าของรถ อะไรหนอเป็นเครื่องปรากฏของไฟ อะไรหนอเป็นสง่าของแว่นแคว้น อะไรหนอเป็นสง่าของสตรี.

[๒๐๑] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า

ธงเป็นสง่าของรถ ควันเป็นเครื่องปรากฏของไฟ พระราชาเป็นสง่าของแว่นแคว้น ภัสดาเป็นสง่าของสตรี.

อรรถกถารถสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในรถสูตรที่ ๒ ต่อไปนี้ :-

ธงชื่อว่า เป็นสง่า เพราะอรรถว่า เป็นเครื่องปรากฏ (แห่งรถนั้น).

บทว่า ธโช รถสฺส ความว่า ก็นักรบนั้นเห็นธงแต่ที่ไกล คือ บนยอดแห่งสงครามใหญ่ ย่อมทราบว่ารถนี้ เป็นของพระราชาพระนามโน้น เพราะฉะนั้น รถนั้นจึงปรากฏได้ (ด้วยธงนั้น).

ด้วยคำนั้นแหละ พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า ธโช รถสฺส ปญฺาณํ แปลว่า ธงเป็นความสง่า

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้า 299

ของรถ ดังนี้.

แม้ไฟ ก็ย่อมปรากฏด้วยควันแต่ที่ไกลเหมือนกัน. แม้แว่นแคว้น คือ แคว้นโจฬะ แคว้นปัณฑุ ก็ย่อมสง่าปรากฏด้วยพระราชา. ส่วนหญิง แม้เป็นพระธิดาของพระเจ้าจักรพรรดิ ก็ย่อมสง่าปรากฏด้วยภัสดาว่า ผู้นี้เป็นภรรยาของผู้นี้ นั่นแหละ.

เพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า ธูโม ปญฺาณมคฺคิโน เป็นอาทิ แปลว่า ควันเป็นเครื่องปรากฏของไฟ เป็นต้น ดังนี้.

จบอรรถกถารถสูตรที่ ๒