๒. ทุกขสูตร ว่าด้วยอริยสัจ ๔

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค เล่ม ๓ - หน้า 365

๒. ทุกขสูตร

ว่าด้วยอริยสัจ ๔

[๒๗๙] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราตถาคตจักแสดงทุกข์ เหตุเกิดแห่งทุกข์ ความดับทุกข์ และข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งทุกข์ แก่เธอทั้งหลาย ขอเธอทั้งหลายจงฟัง.

[๒๘๐] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ทุกข์คืออะไร? ทุกข์มีคำที่จะพึงกล่าวว่า คือ อุปาทานขันธ์ ๕. อุปาทานขันธ์ ๕ นั้นคืออะไร? คืออุปาทานขันธ์คือรูป ฯลฯ อุปาทานขันธ์คือวิญญาณ ภิกษุทั้งหลาย นี้เราตถาคตเรียกว่า ทุกข์.

[๒๘๑] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็เหตุเกิดแห่งทุกข์คืออะไร? คือตัณหานี้ ที่ให้เกิดในภพใหม่ ไปด้วยกันกับความกำหนัดด้วยอำนาจแห่งความเพลิดเพลิน เพลิดเพลินนักในอารมณ์นั้นๆ ได้แก่ กามตัณหา ภวตัณหา วิภวตัณหา ภิกษุทั้งหลาย นี้เราตถาคตเรียกว่า ทุกขสมุทัย.

[๒๘๒] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ความดับแห่งทุกข์คืออะไร? คือความดับโดยการสำรอกตัณหานั้นนั่นแหละไม่มีเหลีอ การสละ การสลัดทิ้ง การปล่อยไป การไม่อาลัยใยดี. ภิกษุทั้งหลาย นี้เราตถาคตเรียกว่า ทุกขนิโรธ.

[๒๘๓] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งทุกข์คืออะไร? คืออริยมรรคมีองค์ ๘ นี้เอง ได้แก่ สัมมาทิฏฐิ ฯลฯ สัมมาสมาธิ. ภิกษุทั้งหลาย นี้เราตถาคตเรียกว่า ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา.

จบ ทุกขสูตรที่ ๒

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค เล่ม ๓ - หน้า 366

อรรถกถาทุกขสูตรที่ ๒

พึงทราบวินิจฉัยในทุกขสูตรที่ ๒ ดังต่อไปนี้ :-

แม้ทุกขสูตรที่ ๒ พระผู้มีพระภาคเจ้าก็ตรัสไว้ตามอัธยาศัยของเวไนยสัตว์ผู้จะตรัสรู้ด้วยคำว่า ทุกฺขํ โดยทรงประกอบขันธ์ ๕ เข้ากับอริยสัจ ๔.

จบ อรรถกถาทุกขสูตรที่ ๒