๕๕. วิญญาณอัปปัจจักขกัมมสูตร

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค เล่ม ๓ - หน้า 597

๕๕. วิญญาณอัปปัจจักขกัมมสูตร

[๕๘๕] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนวัจฉะ เพราะกรรมคือการไม่เห็นประจักษ์ในวิญญาณ ในเหตุเกิดแห่งวิญญาณ ในความดับแห่งวิญญาณ ในปฏิปทาที่จะให้ถึงความดับแห่งวิญญาณ จึงเกิดทิฏฐิหลายอย่างเหล่านี้ขึ้นในโลกอย่างนี้ว่า โลกเที่ยงบ้าง ฯลฯ สัตว์หลังจากตายแล้วย่อมเกิดอีกก็หามิได้ ย่อมไม่เกิดอีกก็หามิได้บ้าง ดูก่อนวัจฉะ ข้อนี้แลเป็นเหตุเป็นปัจจัยให้ทิฏฐิหลายอย่างเหล่านี้เกิดขึ้นในโลกว่า โลกเที่ยงบ้าง โลกไม่เที่ยงบ้าง โลกมีที่สุดบ้าง โลกไม่มีที่สุดบ้าง ชีพก็อันนั้น สรีระก็อันนั้นบ้าง ชีพเป็นอย่างอื่น สรีระก็เป็นอย่างอื่นบ้าง สัตว์หลังจากตายแล้วย่อมเกิดอีกบ้าง สัตว์หลังจากตายแล้วย่อมไม่เกิดอีกบ้าง สัตว์หลังจากตายแล้วย่อมเกิดอีกก็มี ย่อมไม่เกิดอีกก็บ้าง สัตว์หลังจากตายแล้วย่อมเกิดอีกก็หามิได้ ย่อมไม่เกิดอีกก็หามิได้บ้าง.

จบ วัจฉโคตตสังยุต

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค เล่ม ๓ - หน้า 598

อรรถกถาวัจฉโคตตสังยุต

พึงทราบวินิจฉัยในวัจฉโคตตสังยุต ดังต่อไปนี้ :-

บทว่า อญฺาเต แปลว่า เพราะไม่รู้.

พึงทราบความหมายในทุกบทด้วยอำนาจเป็นตติยาวิภัตติเหมือนกับดังพรรณนามาฉะนี้. ก็บทเหล่านี้ทุกบทเป็นไวพจน์ของกันและกันนั่นเองแล.

ก็แลในสังยุตนี้พึงทราบว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสสูตรไว้ ๑๑ สูตร ตรัสไวยากรณะไว้ ๕๕ ไวยากรณะ.

จบ อรรถกถาวัจฉโคตตสังยุต

รวมพระสูตรในสังยุตนี้ คือ

๑. อัญญาณสูตร ๕ สูตร ๖ - ๑๐. อทัสสนสูตร ๕ สูตร

๑๑- ๑๕. อนภิสมยสูตร ๕ สูตร ๑๖ - ๒๐. อนนุโพธสูตร ๕ สูตร

๒๑ - ๒๕. อัปปฏิเวธสูตร ๕ สูตร ๒๖ - ๓๐. อสัลลักขณสูตร ๕ สูตร

๓๑ - ๓๕. อนุปลักขณสูตร ๕ สูตร ๓๖ - ๔๐. อสมเปกขณสูตร ๕ สูตร

๔๑ - ๔๕. อัปปัจจเวกขณสูตร ๕ สูตร ๔๖ - ๕๐. อัปปัจจุปลักขณสูตร ๕ สูตร

๕๑ - ๕๔. อัปปัจจักขกัมมสูตร ๔ สูตร ๕๕. วิญญาณอัปปัจจักขกัมมสูตร.