๑. โยคักเขมีสูตร ว่าด้วยผู้เกษมจากโยคะ

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สฬายตนวรรค เล่ม ๔ ภาค ๑ - หน้า 179

๓. ตติยปัณณาสก์

โยคักเขมีวรรคที่ ๑

๑. โยคักเขมีสูตร

ว่าด้วยผู้เกษมจากโยคะ

[๑๕๒] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงธรรมปริยายอันเป็นเหตุแห่งบุคคลผู้เกษมจากโยคะแก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟัง ก็ธรรมปริยายอันเป็นเหตุแห่งบุคคลผู้เกษมจากโยคะ เป็นไฉน ธรรมปริยายอันเป็นเหตุแห่งบุคคลผู้เกษมจากโยคะนั้น คือรูปที่จะพึงรู้แจ้งด้วยจักษุ อันน่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ เป็นที่รัก อาศัยความใคร่ ชวนให้กำหนัด อันตถาคตละได้แล้ว ถอนรากขึ้นหมดแล้ว ทำให้เป็นเหมือนตาลยอดด้วน ทำให้ไม่มี ไม่ให้เกิดขึ้นต่อไปเป็นธรรมดา ตถาคตได้บอกความเพียรที่ควรประกอบเพื่อละรูปเหล่านั้น เพราะเหตุนั้น ตถาคต บัณฑิตจึงเรียกว่า ผู้เกษมจากโยคะ ฯลฯ ธรรมารมณ์ที่จะพึงรู้แจ้งด้วยใจ อันน่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ เป็นที่รัก อาศัยความใคร่ ชวนให้กำหนัด อันตถาคตละได้แล้ว ถอนรากขึ้นหมดแล้ว ทำให้เป็นเหมือนตาลยอดด้วน ทำให้ไม่มี ไม่ให้เกิดต่อไปเป็นธรรมดา ตถาคตได้บอกความเพียรที่ควรประกอบเพื่อละธรรมารมณ์เหล่านั้น เพราะเหตุนั้น ตถาคต บัณฑิตจึงเรียกว่าผู้เกษมจากโยคะ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้แลธรรมปริยายอันเป็นเหตุแห่งบุคคลผู้เกษมจากโยคะ.

จบ โยคักเขมีสูตรที่ ๑

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สฬายตนวรรค เล่ม ๔ ภาค ๑ - หน้า 180

ตติยปัณณาสก์

โยคักเขมีวรรคที่ ๑

อรรถกถาโยคักเขมีสูตรที่ ๑

โยคักเขมีวรรค โยคักเขมีสูตรที่ ๑ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.

บทว่า โยคกฺเขมิปริยายํ ได้แก่ เป็นธรรมปริยาย อันเป็นเหตุของบุคคลผู้มีความเกษมจากโยคะ. บทว่า ธมฺมปริยายํ แปลว่า เป็นเหตุแห่งธรรม. บทว่า อกฺขาสิ โยคํ ได้แก่ กล่าวความประกอบ บทว่า ตสฺมา ได้แก่ เพราะเหตุที่ทรงเป็นผู้เกษมจากโยคะ เพราะเรียกเอาเอง หรือเพราะละโยคะได้ เพราะละโยคะได้ ไม่ใช่มีเพราะเรียกเอาเองฉะนั้น.

จบ อรรถกถาโยคักเขมีสูตรที่ ๑