กุศล คือสภาพธรรมที่ไม่เป็นโทษ

หทเย นิเธตพฺพยุตฺตกํ
(ข้อความที่ควรเก็บไว้ในหทัย)
[๕๔๐]

กุศล คือสภาพธรรมที่ไม่เป็นโทษ

กุศลไม่ใช่มีเฉพาะทานอย่างเดียว โดยมากท่านผู้ฟังคิดถึงกุศลว่าได้แก่ทาน คือการให้วัตถุที่เป็นประโยชน์แก่ผู้รับ คิดเท่านี้ว่านั่นเป็นบุญแล้วนั่นเป็นกุศลแล้ว แต่ลืมกุศลอื่นถ้าไม่มีเงินทองหรือว่าบังเอิญเกิดขาดเงิน กุศลอื่นยังมีอีกมากที่จะกระทำได้ แต่ส่วนใหญ่ทุกคนลืมกุศลประการอื่น เพราะเหตุว่าไม่ได้เข้าใจในอรรถของกุศลว่ากุศลหมายความถึงสภาพธรรมที่ไม่เป็นโทษ ไม่ใช่สภาพธรรมที่เป็นโลภะ ความหวัง ความต้องการ ความพอใจ ความยึดมั่น ไม่ใช่โทสะซึ่งเป็นความหยาบกระด้างความขุ่นเคือง ไม่ใช่โมหะ คือการไม่รู้ลักษณะของกุศลและอกุศล ใครก็ตามที่ไม่รู้ลักษณะของกุศลและอกุศลย่อมเจริญกุศลไม่ได้ เพราะไม่รู้ว่าขณะไหนเป็นกุศลขณะไหนเป็นอกุศล

เพราะฉะนั้นถ้าไม่รู้อรรถ คือลักษณะสภาพของกุศลธรรม ก็จะเข้าใจเพียงว่าท่านสามารถจะทำกุศลได้เฉพาะเวลาที่ท่านมีเงินทองทรัพย์สินเท่านั้น แต่ลืมความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ถึงแม้ไม่มีเงินแต่ว่ามีวัตถุมีสิ่งของที่จะเจือจานที่จะสละที่จะช่วยเหลือบุคคลอื่นได้ ท่านช่วยได้ไหม ถ้าไม่ได้ขณะนั้นเป็นกุศลหรือว่าเป็นอกุศล?

แต่ถ้ายังไม่เห็นว่าการกระทำอย่างใดควรเป็นกุศล เป็นสภาพธรรมที่ไม่มีโทษ ท่านก็จะคิดเศร้าหมองใจว่าท่านขาดเงินท่านทำบุญต่อไปอีกไม่ได้แล้ว แต่ความจริงไม่ต้องมีเงินกุศลอื่นก็มีหลายประการที่จะทำได้ แม้แต่การที่จะมีความรู้สึกเป็นมิตรไมตรีกับบุคคลอื่น มีความรู้สึกเสมอกันกับบุคคลอื่น มีคำพูดที่อ่อนหวานและด้วยใจจริง ช่วยเหลือ เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่เจือจาน ขณะนั้นทั้งหมดเป็นสภาพธรรมที่ไม่เป็นโทษ แต่ตรงกันข้ามถ้ายังมีมานะสำคัญตนสูงกว่าบุคคลอื่น หรือว่ายังมีเขายังมีเรา ในขณะนั้นเป็นกุศลหรือว่าอกุศล? เพราะเหตุว่า ในขณะนั้นเป็นสภาพธรรมที่เป็นโทษหรือว่าไม่เป็นโทษที่คิดอย่างนั้น ที่เข้าใจว่าจะต้องมีความสำคัญตน จะต้องมีการแบ่งแยกเป็นเขาเป็นเรา จะต้องไม่ช่วยเหลือ จะต้องไม่เอื้อเฟื้อเจือจาน จิตที่คิดอย่างนั้นเข้าใจอย่างนั้นเป็นโทษหรือไม่เป็นโทษ?

เพราะฉะนั้นกุศล คือสภาพธรรมที่ไม่เป็นโทษ ถึงแม้จะไม่มีเงินไม่มีวัตถุไม่มีสิ่งของที่จะให้แก่บุคคลอื่น แต่ก็ยังสามารถที่จะมีสภาพของกุศลธรรมที่ไม่เป็นโทษทางกาย คือการช่วยเหลือเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ทางวาจาไม่ดูถูกดูหมิ่น ทางใจประกอบด้วยความเมตตากรุณา ไม่เบียดเบียนผู้อื่น ไม่คิดร้ายกับผู้อื่นได้ ในขณะนั้นเป็นกุศล

กราบเท้าบูชาคุณ ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ที่เคารพยิ่ง

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... เก็บไว้ในหทัย