๗. ปฐมกูฏสูตร ว่าด้วยธรรมที่เกิดจากการรักษาและไม่รักษาจิต

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ติกนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๓ - หน้า 518

๗. ปฐมกูฏสูตร

ว่าด้วยกรรมที่เกิดจากการรักษาและไม่รักษาจิต

[๕๔๙] ครั้งนั้น อนาถบิณฑิกคฤหบดีเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า ฯลฯ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสพระธรรมเทศนาว่า

คฤหบดี เมื่อจิตอันบุคคลไม่รักษาแล้ว กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ก็เป็นอันไม่ได้รักษาด้วย เมื่อกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ไม่ได้รักษาแล้ว กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ก็เปียก (ด้วยน้ำ คือ กิเลสโทษ) เมื่อกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม เปียกแล้ว กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ก็เสีย บุคคลผู้มีกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม เสีย การตายย่อมไม่เป็นการตายดี

เปรียบเหมือนเรือนยอด เมื่อมุงไม่ดี ทั้งยอด ทั้งกลอน ทั้งฝา เป็นอันไม่ได้รักษา ก็เปียก ก็ผุ ฉันใด เมื่อจิตอันบุคคลไม่รักษาแล้ว ฯลฯ การตายย่อมไม่เป็นการตายดี ฉันนั้น

คฤหบดี เมื่อจิตอันบุคคลรักษาแล้ว กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ก็เป็นอันได้รักษาด้วย เมื่อกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ได้รักษาแล้ว กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ก็ไม่เปียก เมื่อกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ไม่เปียกแล้ว กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ก็ไม่เสีย บุคคลผู้มีกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ไม่เสีย การตายย่อมเป็นการตายดี

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ติกนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๓ - หน้า 519

เปรียบเหมือนเรือนยอด เมื่อมุงดีแล้ว ทั้งยอด ทั้งกลอน ทั้งฝา เป็นอันได้รักษา ก็ไม่เปียก ไม่ผุ ฉันใด เมื่อจิตอันบุคคลรักษาแล้ว ฯลฯ การตายย่อมเป็นการตายดี ฉันนั้น.

จบปฐมกูฏสูตรที่ ๗

อรรถกถาปฐมกูฏสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปฐมกูฏสูตรที่ ๗ ดังต่อไปนี้ :-

บทว่า อวสฺสุตํ โหติ แปลว่า ย่อมเปียก. บทว่า น ภทฺทกํ มรณํ โหติ ความว่า การตายดีเธอก็ไม่ได้ เพราะกรรมทั้ง ๓ เป็นปัจจัยแห่งปฏิสนธิในอบาย. บทว่า กาลกิริยา เป็นไวพจน์ของบทว่า มรณํ นั่นเอง. พึงทราบวินิจฉัยในธรรมฝ่ายสุกปักษ์ (ธรรมฝ่ายขาว) ดังต่อไปนี้ การตายดีเป็นอันเธอได้แล้ว เพราะกรรมทั้ง ๓ เป็นปัจจัยแห่งปฏิสนธิในสวรรค์ แต่การตายนั้น ใช้ได้สำหรับพระอริยสาวกทั้งหลาย ๓ จำพวก มีพระโสดาบันเป็นต้นโดยส่วนเดียวเท่านั้น. บทที่เหลือในพระสูตรนี้ง่ายทั้งนั้นแล.

จบอรรถกถาปฐมกูฏสูตรที่ ๗