๑. ปฐมวลาหกสูตร ว่าด้วยบุคคลเปรียบด้วยวลาหก ๔

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย จตุกนิบาต เล่ม ๒ - หน้า 280

ตติยปัณณาสก์

วลาหกวรรคที่ ๑

๑. ปฐมวลาหกสูตร

ว่าด้วยบุคคลเปรียบด้วยวลาหก ๔

[๑๐๑] สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้า ประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ใกล้พระนครสาวัตถี ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเหล่านั้น ทูลรับดำรัสพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสพระพุทธพจน์ นี้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วลาหก (คือเมฆฝน) ๔ ประเภทนี้ วลาหก ๔ ประเภทคืออะไร คือ

คชฺชิตา โน วสฺสิตา วลาหกคำราม แต่ไม่ตก

วสฺสิตา โน คชฺชิตา วลาหกตก แต่ไม่คำราม

เนว คชฺชิตา โน วสฺสิตา วลาหกไม่คำราม ไม่ตก

คชฺชิตา จ วสฺสิตา จ วลาหกทั้งคำราม ทั้งตก

นี้แล วลาหก ๔ ประเภท

ฉันเดียวกันนั่นแล ภิกษุทั้งหลาย บุคคลเปรียบด้วยวลาหก ๔ จำพวก นี้มีปรากฏอยู่ในโลก บุคคลเปรียบด้วยวลาหก ๔ จำพวก คืออะไร คือ บุคคลดุจวลาหกคำราม แต่ไม่ตก ๑ บุคคลดุจวลาหกตก แต่ไม่คำราม ๑ บุคคลดุจวลาหกไม่คำราม ไม่ตก ๑ บุคคลดุจวลาหกทั้งคำรามทั้งตก ๑

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย จตุกนิบาต เล่ม ๒ - หน้า 281

ก็บุคคลดุจวลาหกคำราม แต่ไม่ตกเป็นอย่างไร? บุคคลบางคนใน โลกนี้เป็นคนชอบพูด แต่ไม่ทำ อย่างนี้แล บุคคลดุจวลาหกคำราม แต่ไม่ตก ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วลาหกคำราม แต่ไม่ตกนั้นฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้ว่ามี อุปมาฉันนั้น

บุคคลดุจวลาหกตก แต่ไม่คำราม เป็นอย่างไร? บุคคลบางคนใน โลกนี้เป็นคนชอบทำ ไม่ชอบพูด อย่างนี้แล บุคคลดุจวลาหก แต่ไม่คำราม ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วลาหกตก แต่ไม่คำราม นั้นฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้ว่ามี อุปนาฉันนั้น

บุคคลดุจวลาหกไม่คำราม ไม่ตก เป็นอย่างไร? บุคคลบางคนในใน โลกนี้เป็นคนไม่พูด ไม่ทำเสียเลย อย่างนี้แล บุคคลดุจวลาหกไม่คำราม ไม่ตก ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วลาหกไม่คำราม ไม่ตก นั้นฉันใด เรากล่าวบุคคล นี้ว่า มีอุปมาฉันนั้น

บุคคลดุจวลาหกทั้งคำรามทั้งตก เป็นอย่างไร? บุคคลบางคนใน โลกนี้เป็นคนชอบพูดด้วยชอบทำด้วย อย่างนี้แล บุคคลดุจวลาหกทั้งคำราม ทั้งตก ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วลาหกคำรามด้วย ตกด้วยนั้นฉันใด เรากล่าว บุคคลนี้ว่ามีอุปมาฉันนั้น

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้แล บุคคลเปรียบด้วยวลาหก ๔ จำพวก มีปรากฏอยู่ในโลก.

จบปฐมวลาหกสูตรที่ ๑

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย จตุกนิบาต เล่ม ๒ - หน้า 282

ตติยปัณณาสก์

วลาหกวรรควรรณนาที่ ๑

อรรถกถาปฐมวลาหกสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปฐมวลาหกสูตรที่ ๑ แห่งตติยปัณณาสก์ดังต่อไปนี้ :-

บทว่า วลาหกา คือ เมฆ. บทว่า ภาสิตา โหติ โน กตฺตา ความว่า บุคุคลบางคนพูดอย่างเดียวว่า เราจักทำสิ่งนี้ๆ แต่ไม่ทำ. บทว่า กตฺตา โหติ โน ภาสิตา ความว่า บุคคลบางคนไม่พูด แต่ทำด้วยคิดว่า ควรที่เราจะทำสิ่งนี้ๆ ดังนี้. พึงทราบเนื้อความในบททั้งปวงอย่างนี้

จบอรรถกถาปฐมวลาหกสูตรที่ ๑