๕. อนุคคหสูตร ว่าด้วยธรรมที่สนับสนุนสัมมาทิฏฐิ

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้า 38

๕. อนุคคหสูตร

ว่าด้วยธรรมที่สนับสนุนสัมมาทิฏฐิ

[๒๕] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สัมมาทิฏฐิ อันองค์ ๕ อนุเคราะห์แล้ว ย่อมเป็นธรรมมีเจโตวิมุตติเป็นผล มีเจโตวิมุตติเป็นผลานิสงส์ และเป็นธรรม มีปัญญาวิมุตติ เป็นผล มีปัญญาวิมุตติเป็นผลานิสงส์ องค์ ๕ เป็นไฉน ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ในธรรมวินัยนี้ สัมมาทิฏฐิอันศีลอนุเคราะห์แล้ว อันการสนทนาธรรมอนุเคราะห์แล้ว อันสมถะอนุเคราะห์แล้ว อันวิปัสสนาอนุเคราะห์แล้ว ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สัมมาทิฏฐิ อันองค์ ๕ เหล่านี้แล อนุเคราะห์แล้ว ย่อมมีเจโตวิมุตติเป็นผล มีเจโตวิมุตติเป็นผลานิสงส์ และมีปัญญาวิมุตติเป็นผล มีปัญญาวิมุตติเป็นผลานิสงส์.

จบอนุคคหสูตรที่ ๕

พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้า 39

อรรถกถาอนุคคหสูตร

พึงทราบวินิจฉัย ในอนุคคหสูตรที่ ๕ ดังต่อไปนี้ :-

บทว่า สมฺมาทิฏฺิ ได้แก่ สัมมาทิฏฐิขึ้นวิปัสสนา. ในบทว่า เจโตวิมุตฺติผลา เป็นต้น สมาธิขั้นมรรคผล ชื่อว่า เจโตวิมุตติ. ผลญาณ ชื่อว่า ปัญญาวิมุตติ. บทว่า สีลานุคฺคหิตา ได้แก่ สัมมาทิฏฐิ อันศีลสนับสนุนตามรักษา. บทว่า สุตานุคฺคหิตา ได้แก่ สัมมาทิฏฐิ อันพาหุสัจจะสนับสนุน. บทว่า สากจฺฉานุคฺคหิตา ได้แก่ สัมมาทิฏฐิ อันธรรมสากัจฉาสนับสนุน. บทว่า สากจฺฉานุคฺคหิตา ได้แก่ สัมมาสมาธิ อันเอกัคคตาจิตสนับสนุน. แต่เพื่อให้ความนี้แจ่มแจ้ง พึงยกตัวอย่าง บุรุษปลูกเมล็ดมะม่วงหวาน ปักเขตไว้โดยรอบ รดน้ำตามเวลา ชำระรากตามเวลา นำสัตว์ที่ตกลงไป ออกตามเวลา ดึงใยแมลงมุมออกตามเวลา แล้วบำรุงมะม่วง. สัมมาทิฏฐิขั้นวิปัสสนา พึงเห็นดุจการปลูกเมล็ดมะม่วงหวาน ของบุรุษนั้น. การที่ศีลสนับสนุน พึงเห็นดุจการปักเขต การที่สุตะสนับสนุนดุจการรดน้ำ การที่การสนทนาธรรม สนับสนุนก็ดุจการชำระราก การที่สมถะสนับสนุน ด้วยการขจัดอันตรายของฌาน และวิปัสสนา ดุจการนำสัตว์ออก การที่วิปัสสนามีกำลังสนับสนุน ก็ดุจการดึงใยแมลงมุมออก ความที่สัมมาทิฏฐิ มีมูลอันคุณมีศีล เป็นต้นเหล่านี้ สนับสนุนแล้ว จำเริญด้วยทิฏฐิเป็นมรรคแล้ว อำนวยซึ่งเจโตวิมุตติผล และปัญญาวิมุตติผลเร็วพลัน พึงเห็นดุจความที่ต้นไม้ อันบุรุษอุดหนุนอย่างนี้ เจริญงอกงามแล้ว ให้ผลเร็วพลัน.

จบอรรถกถา อนุคคหสูตรที่ ๕