๘. ทุติยอิทธิปาทสูตร ว่าด้วยธรรมที่อํานวยผลให้เป็นอริยบุคคล

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้า 158

๘. ทุติยอิทธิปาทสูตร

ว่าด้วยธรรมที่อำนวยผลให้เป็นอริยบุคคล

[๖๘] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เมื่อก่อนแต่ตรัสรู้ เราเป็นพระโพธิสัตว์ ยังไม่ได้ตรัสรู้ ได้เจริญ ทำให้มากซึ่งธรรม ๕ ประการ ธรรม ๕ ประการป็นไฉน คือ เราได้เจริญอิทธิบาท ที่ประกอบด้วยฉันทสมาธิ และปธานสังขาร ๑ ได้เจริญอิทธิบาท ที่ประกอบด้วยวิริยสมาธิ และปธานสังขาร ๑ ได้เจริญอิทธิบาท ที่ประกอบด้วยจิตตสมาธิ และปธานสังขาร ๑ ได้เจริญอิทธิบาท ที่ประกอบด้วยวิมังสาสมาธิ และปธานสังขาร ๑ ได้เจริญวิริยะอย่างยิ่งเป็นที่ห้า ๑

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้า 159

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะได้เจริญ ทำให้มากซึ่งธรรมมีวิริยะอย่างยิ่งเป็นที่ ๕ นี้ เราได้โน้มน้อมจิตไป เพื่อทำให้แจ้งด้วยปัญญาอันยิ่ง ซึ่งธรรมที่จะพึงทำห้แจ้งด้วยปัญญาอันยิ่งใดๆ เมื่อเหตุมีอยู่ เราถึงความเป็นผู้ควรเป็นพยานได้ ในธรรมนั้นๆ โดยแน่นอน ถ้าเราหวังก็พึงแสดงฤทธิ์ได้หลายประการ คือ คนเดียวเป็นหลายคนก็ได้ ฯลฯ ใช้อำนาจทางกายไปตลอดพรหมโลกก็ได้ เมื่อเหตุมีอยู่ เราถึงความเป็นผู้ควรเป็นพยานในธรรมนั้นๆ ได้โดยแน่นอน ฯลฯ ถ้าเราหวัง ก็พึงทำให้แจ้งซึ่งเจโตวิมุตติ ปัญญาวิมุตติ อันหาอาสวะมิได้ เพราะอาสวะทั้งหลายสิ้นไป ด้วยปัญญาอันยิ่งเองในปัจจุบันเข้าถึงอยู่ เมื่อเหตุมีอยู่ เราถึงความเป็นผู้ควรเป็นพยาน ในธรรมนั้นๆ ได้โดยแน่นอน.

จบทุติยอิทธิปาทสูตรที่ ๘

อรรถกถาทุติยอิทธิปาทสูตร

พึงทราบวินิจฉัย ในทุติยอิทธิปาทสูตรที่ ๘ ดังต่อไปนี้ :-

พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัส อาคมอิทธิบาทของพระองค์ ที่พระองค์แทงตลอดแล้ว ที่โคนไม้โพธิ แล้วจึงตรัสอภิญญา ๖ ของพระองค์นั่นแหละ ไว้ในเบื้องสูงต่อไป ด้วยประการฉะนี้.

จบอรรถกถา ทุติยอิทธิปาทสูตรที่ ๘