๓. โกฏฐิตสูตร ว่าด้วยกรรมและการให้ผลของกรรม

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้า 755

๓. โกฏฐิตสูตร

ว่าด้วยกรรมและการให้ผลของกรรม

[๒๑๗] ครั้งนั้นแล ท่านพระมหาโกฏฐิตะเข้าไปหาท่าน พระสารีบุตรถึงที่อยู่ ได้ปราศรัยกับท่านพระสารีบุตร ครั้นผ่าน การปราศรัยพอให้ระลึกถึงกันได้แล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้ว ได้ถามท่านพระสารีบุตรว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์ นี้ว่า กรรมในที่ให้ผลในปัจจุบัน ขอกรรมนั้นจงให้ผลในสัมปรายภพ แก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ.

ท่านพระสารีบุตรกล่าวว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้.

ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดที่ให้ผลใน สัมปรายภพ ขอกรรมนั้นจงให้ผลในปัจจุบันแก่เรา ดังนี้ ได้หรือ หนอ.

สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้.

ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลเป็นสุข ขอกรรมนั้นจงให้ผลเป็นทุกข์แก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ.

สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้.

ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลเป็นทุกข์

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้า 756

ขอกรรมนั้นจงให้ผลเป็นสุขแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ.

สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้.

ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ ในพระผู้มีพระภาคเจ้าเพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลเสร็จแล้ว ขอกรรมนั้นจงไม่ให้ผลเสร็จแล้วแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ.

สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้.

ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดยังไม่ให้ผล เสร็จแล้ว ขอกรรมนั้นจงให้ผลเสร็จแล้วแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ.

สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้.

ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร แก่บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลมาก ขอกรรมนั้นจงให้ผลน้อยแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ.

สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้.

ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลน้อย ขอกรรมนั้นจงให้ผลมากแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ.

สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้.

ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดยังให้ผล ขอ กรรมนั้นจงไม้ให้ผลแก่เราดังนี้ ได้หรือหนอ.

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้า 757

สา. ดูก่อนอาวุโส ไมใช่อย่างนี้.

ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ ในกรรมผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดไม่ให้ผล ขอ กรรมนั้นจงให้ผลแก่เราดังนี้ ได้หรือหนอ.

สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้.

ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร เมื่อเราถามท่านว่า ดูก่อนอาวุโส สารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลในปัจจุบัน ขอกรรมนั้นจงให้ผล ในสัมปรายภพแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลในสัมปรายภพ ขอกรรมนั้นจงให้ผลในปัจจุบันแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลเป็นสุข ขอกรรมนั้นจงให้ผล เป็นทุกข์แก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลเป็นทุกข์ ขอกรรมนั้นจงให้ผลเป็นสุขแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเรา ถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้า 758

ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลเสร็จแล้ว ขอกรรมนั้นจงไม่ให้ผลเสร็จแล้วแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโส สารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดไม่ให้ผลเสร็จแล้ว ขอกรรมนั้นจงให้ ผลเสร็จแล้วแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลมาก ขอกรรมนั้นจงให้ผลน้อยแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อน อาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลน้อย ขอกรรมนั้นจงให้ผลมาก แก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลออยู่ประพฤติพรหมจรรย์ ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เมื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดยังให้ผล ขอ กรรมนั้นจงไม่ให้ผลแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหน ท่านก็ตอบว่า ดูก่อน อาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์ นี้ว่า กรรมใดไม่ให้ผล ขอกรรมนั้นจงให้ผลแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ ดูก่อนอาวุโส ก็เมื่อเป็น เช่นนั้น บุคคลจะอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์อะไร.

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้า 759

ส. ดูก่อนอาวุโส สิ่งใดแล ที่ยังไม่รู้ ไม่เห็น ไม่บรรลุ ไม่กระทำให้แจ้ง ไม่ตรัสรู้ บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ใน พระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อรู้ เพื่อเห็น เพื่อบรรลุ เพื่อกระทำให้แจ้ง เพื่อตรัสรู้สิ่งนั้น ดูก่อนอาวุโส สิ่งที่ยังไม่รู้ ไม่เห็น ไม่บรรลุ ไม่กระทำให้แจ้ง ได้ตรัสรู้ว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อรู้ เพื่อเห็น เพื่อบรรลุ เพื่อกระทำให้แจ้ง เพื่อ ตรัสรู้สิ่งนั้น ดูก่อนอาวุโส สิ่งนี้แลที่ยังไม่รู้ ไม่เห็น ไม่บรรลุ ไม่กระทำให้แจ้ง ไม่ตรัสรู้ บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ใน พระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อรู้ เพื่อเห็น เพื่อบรรลุ เพื่อกระทำให้แจ้ง เพื่อตรัสรู้ สิ่งนั้น.

จบ โกฏฐิตสูตรที่ ๓

อรรถกถาโกฏฐิตสูตร

โกฏฐิตสูตรที่ ๓ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.

บทว่า ทิฏฺธมฺมเวทนิยํ ได้แก่ กรรมที่ให้ผลในอัตภาพนี้ เท่านั้น. บทว่า สมฺปรายเวทนิยํ ได้แก่ กรรมที่ให้ผลในอัตภาพ ที่สอง บทว่า สุขเวทนิยํ ได้แก่ กรรมแต่งให้เกิดสุขเวทนา.

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้า 760

บทว่า ทุกฺขเวทนิยํ ได้แก่ กรรมแต่งให้เกิดทุกขเวทนา. บทว่า ปริปกฺกเวทนิยํ ได้แก่ กรรมให้ผลสำเร็จแล้วคราวหนึ่ง. บทว่า อปริปกฺกเวทนิยํ ได้แก่ กรรมให้ผลยังไม่สำเร็จแล้วคราวหนึ่ง. บทว่า พหุเวทนิยํ ได้แก่ กรมให้ผลมาก. บทว่า อปฺปเวทนิยํ ได้แก่ กรรมให้ผลไม่มาก. บทว่า เวทนิยํ ได้แก่ กรรมยังให้ผล. บทว่า อเวทนิยํ ได้แก่ กรรมยังไม่ให้ผล. วัฏฏและวิวัฏฏะตรัสแล้ว ในพระสูตรนี้.

จบ อรรถกถาโกฏฐิตสูตรที่ ๓