ขอกล่าวถึงเรื่องจิตโดยกิจ

วันนี้ขอกล่าวถึงเรื่องจิตโดยกิจ ซึ่งท่านผู้ฟังจะได้ทราบว่า จิตสั่งอะไรได้หรือไม่

จิตทั้งหมดเป็นสภาพรู้ก็จริง แต่เพราะเหตุว่าจิตมีหลายประเภทโดยนัยต่างๆ เช่น โดยชาติ การเกิด จิตเป็นกุศลก็มี เป็นอกุศลก็มี เป็นวิบากก็มี เป็นกิริยาก็มี

กุศลจิต ได้แก่ จิตซึ่งประกอบด้วยเหตุที่ดี เมื่อเกิดแล้ว เป็นเหตุแล้ว ย่อมจะทำให้เกิดผลข้างหน้า ธรรมดาจิตดวงหนึ่งเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป เมื่อเกิดขึ้นเป็นอกุศลจิต จะเปลี่ยนสภาพของจิตดวงนั้นให้เป็นกุศลจิตไม่ได้ จะเปลี่ยนสภาพของจิตดวงนั้นให้เป็นวิบากจิตก็ไม่ได้ เมื่อจิตดวงหนึ่งเกิดมาเป็นอย่างไรก็เป็นลักษณะอย่างนั้น และก็ดับไป เพราะฉะนั้น ถ้าจิตเป็นอกุศล เป็นจิตที่ไม่ดี ประกอบด้วยเหตุที่ไม่ดี ประกอบด้วยอกุศลเจตสิก เวลาที่ดับไปก็สามารถที่จะเป็นปัจจัยให้อกุศลวิบากเกิดขึ้น

สำหรับกุศลจิต เมื่อดับไปแล้วก็เป็นปัจจัยให้กุศลวิบากเกิดขึ้น เพราะฉะนั้นอกุศลวิบากจิตไม่ใช่อกุศลจิต และกุศลวิบากไม่ใช่กุศลจิต เพราะเหตุว่าวิบากจิตนั้นเป็นจิตที่เป็นผลของอกุศลกรรมและกุศลกรรม

โดยชาติหรือการเกิด จิตมี ๔ ประเภท คือ กุศลจิต ๑ อกุศลจิต ๑ วิบากจิต ๑ กิริยาจิต ๑

ที่มา และ ขอเชิญรับฟัง

แนวทางเจริญวิปัสสนา ครั้งที่ 233