ประพฤติไม่สมควรเพราะอกุศล

หทเย นิเธตพฺพยุตฺตกํ
(ข้อความที่ควรเก็บไว้ในหทัย)
[๕๗๒]

ประพฤติไม่สมควรเพราะอกุศล

ข้อความในอสภาควุตตินิทเทส อธิบายความประพฤติไม่สมควร มีว่าความประพฤติไม่สมควรมีมาก แต่ที่ทรงแสดงไว้ให้ระลึกได้ คือ ความประพฤติไม่คล้อยตามพระพุทธพจน์ ชื่อว่าความประพฤติไม่สมควร

คำว่า อยํ วุจฺจติ ความว่า บุคคลนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเรียกชื่อว่า ความประพฤติไม่สมควร อธิบายว่าความเป็นผู้มีชีวิตอยู่อันไม่เหมาะสม ดังนี้

บุคคลผู้ประกอบด้วยความเป็นผู้มีชีวิตอยู่อันไม่สมควรใด คือ ย่อมไม่ปฏิบัติเหลียวแลดูมารดาหรือบิดาผู้ป่วยไข้ ย่อมทำการทะเลาะกับบิดามารดาเพราะทรัพย์สมบัติ ย่อมทะเลาะกับพี่ชาย น้องชาย พี่สาว น้องสาว เพราะเหตุแห่งทรัพย์ของมารดาบิดา ย่อมกล่าววาจาหมดยางอาย ย่อมไม่ทำวัตรและวัตรอาศัย (คือไม่ทำกิจที่ควรทำ) ต่ออาจารย์ ต่ออุปัชฌาย์ ไม่อุปัฏฐากภิกษุผู้อาพาธ ย่อมถ่ายอุจจาระ ถ่ายปัสสาวะ ในสถานที่เป็นที่เคารพแห่งพระเจดีย์ของพระผู้มีพระภาคผู้เป็นพระพุทธเจ้า ย่อมทิ้งเขฬะบ้าง น้ำมูกบ้าง ย่อมกั้นร่ม ย่อมเดินใส่รองเท้าเข้าไป ย่อมไม่ละอายในพระสาวกของพระพุทธเจ้า ย่อมไม่เคารพยำเกรงในสงฆ์ ย่อมไม่ยังหิริโอตตัปปะให้ตั้งขึ้น ในที่อันควรเคารพ ในบุคคลทั้งหลายมีมารดาและบิดา เป็นต้น การทำอย่างนี้แม้ทั้งปวงในวัตถุทั้งหลาย และในบุคคลมีมารดาเป็นต้น ของผู้ประพฤติอยู่อย่างนี้ ย่อมชื่อว่า ความประพฤติไม่สมควร

อันนี้ก็เป็นการที่จะเตือนบุคคลที่เป็นน้องบ้าง พี่บ้าง หรือว่าบุตรธิดาบ้าง เพื่อที่จะให้ระลึกได้ว่า ในขณะนั้นเป็นผู้ที่มีความประพฤติสมควรหรือไม่สมควรต่อผู้ที่ควรเคารพ

เป็นชีวิตประจำวันจริงๆ ซึ่งถ้าสติไม่เกิดก็ไม่สามารถที่จะรู้ได้อีกในขณะนั้นว่า เป็นความประพฤติที่ไม่สมควร เพราะถ้าโลภะเกิดหรือถ้าโทสะเกิด แล้วจะให้กายวาจาเป็นกุศล ก็ย่อมจะเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ แต่ก็อย่าลืมว่าลักษณะของสภาพธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา เพราะถึงแม้ว่าจะรู้ว่าเป็นโลภะหรือว่าจะรู้ว่าเป็นโทสะ แต่ก็ไม่สามารถที่จะหมดโลภะและโทสะได้ เพียงด้วยความต้องการที่จะหมด

กราบเท้าบูชาคุณ ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ที่เคารพยิ่ง

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... เก็บไว้ในหทัย