๑๙. อรรถกถา ธัมมนานัตตญาณุทเทส ว่าด้วยธัมมนานัตตญาณ

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑ - หน้า 89

๑๙. อรรถกถาธัมมนานัตตญาณุทเทส

ว่าด้วย ธัมมนานัตตญาณ

คำว่า นวธมฺมววตฺถาเน - ในการกำหนดธรรม ๙ ความว่า ในการกำหนดธรรมทั้งหลายอย่างละ ๙ ด้วยสามารถแห่งกามาวจรกุศลจิต, ด้วยสามารถแห่งจิตมีความปราโมทย์เป็นมูล, และด้วยสามารถแห่งจิตมีมนสิการเป็นมูล.

ก็บรรดาญาณทั้ง ๕ เหล่านี้ อัชฌัตตธรรม เป็นธรรมอันพระโยคีบุคคลพึงกำหนดก่อน. ฉะนั้น ท่านจึงกล่าววัตถุนานัตตญาณ ญาณในความต่างๆ แห่งวัตถุไว้เป็นที่ ๑, จากนั้นก็พึงกำหนดอารมณ์แห่งนานัตตธรรมเหล่านั้น ฉะนั้นในลำดับ ต่อจากนั้นวัตถุนานัตตญาณนั้น ท่านจึงกล่าวโคจรนานัตตญาณ คือญาณในความต่างกันแห่งอารมณ์, ญาณอีก ๓ อื่นจากนั้น ท่านกล่าวโดยอนุโลมการนับด้วยสามารถแห่งธรรม ๓, ๔ และ ๙.