๔๘. อรรถกถา วิโมกขวิวัฏญาณุทเทส ว่าด้วยวิโมกขวิวัฏญาณ

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑ - หน้า 135

๔๘. อรรถกถาวิโมกขวิวัฏญาณุทเทส

ว่าด้วย วิโมกขวิวัฏญาณ

ในคำนี้ว่า โวสฺสคฺเค ปญฺา - ปัญญาในการสละ พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้ ธรรมใดย่อมสลัดออก ฉะนั้น ธรรมนั้นชื่อว่า โวสสัคคะ - การสลัดออก, การสละเสียได้ซึ่งกามฉันทะเป็นต้น เป็นปัญญาในคุณมีเนกขัมมะเป็นต้น.

คำว่า วิโมกฺขวิวฏเฏ าณํ - ญาณในการหลีกออกแห่งจิตด้วยวิโมกข์ ความว่า ธรรมใดย่อมพ้นจากนิวรณ์ทั้งหลายมีกามฉันทะเป็นต้น ฉะนั้น ธรรมนั้นชื่อว่า วิโมกข์, การหลีกออก คือ วิโมกข์ ชื่อว่า วิโมกขวิวัฏฏะ, วิโมกขวิวัฏฏะนั้นนั่นแหละเป็นญาณ.