ชาติแรก

ชาติแรกของคนและสัตว์ทั้งหลายพระพุทธองค์มิได้แสดงไว้ แต่แสดงว่ากำหนดเบื้องต้นที่สุดไม่ได้เพราะยาวมาก ดังข้อความที่ยกมา...

[เล่มที่ 26] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒๖ หน้าที่ 506

๓. อนมตัคคสังยุต

๑. ติณกัฏฐสูตร

ว่าด้วยที่สุดเบื้องต้นเบื้องปลายของสงสาร

[๔๒๑] ข้าพเจ้าได้ฟังมาอย่างนี้ :-

สมัยหนึ่งพระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี กรุงสาวัตถี. ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเรียกภิกษุทั้งหลาย. . . แล้วได้ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลายสงสารนี้กำหนดที่สุดเบื้องต้นเบื้องปลายไม่ได้ เมื่อเหล่าสัตว์ผู้มีอวิชชาเป็นที่กางกั้นมีตัณหาเป็นเครื่องประกอบไว้ท่องเที่ยวไปมาอยู่ที่สุดเบื้องต้นย่อมไม่ปรากฏ ฯลฯ-----

อรรถกถาติณกัฏฐสูตรที่ ๑

บทว่า อนทตคฺโค แปลว่า มีที่สุดเบื้องต้นอันบุคคลไปตามอยู่รู้ไม่ได้. อธิบายว่า สงสารแม้จะตามไปด้วยญาณร้อยปี พันปี มีที่สุดรู้ไม่ได้ คือมีที่สุดอันทราบไม่ได้. สงสารนั้นใครไม่อาจรู้ที่สุดข้างนี้ หรือข้างโน้นได้ คือมีเบื้องต้นเบื้องปลายกำหนดไม่ได้

บทว่า สํสาโร ได้แก่ ลำดับแห่งขันธ์เป็นต้นที่เป็นไปกำหนดไม่ได้

บทว่า ปุพฺพา โกฏิ น ปญฺญายติ ได้แก่ เขตแดนเบื้องต้นไม่ปรากฏ ก็ที่สุดเบื้องต้นของสงสารนั้นย่อมไม่ปรากฏด้วยที่สุดใด แม้ที่สุดเบื้องปลายก็ย่อมไม่ปรากฏด้วยที่สุดนั้นเหมือนกัน

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น