นันทกเถราปทานที่ ๕ (๕๔๕) ว่าด้วยบุพจริยาของพระนันทกเถระ

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้า 364

นันทกเถราปทานที่ ๕ (๕๔๕)

ว่าด้วยบุพจริยาของพระนันทกเถระ

[๑๓๕] ในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้ พระพิชิตมารพระนามว่าปทุมุตตระ ผู้มีจักษุในธรรม ทั้งปวง เป็นพระผู้นำ ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว พระองค์ประเสริฐกว่านักปราชญ์ทั้งหลาย เป็นบุรุษ อาชาไนย ทรงปฏิบัติเพื่อเกื้อกูล เพื่อประโยชน์ เพื่อสุขแก่สรรพสัตว์ ในโลกพร้อมด้วยเทวโลก.

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้า 365

ถึงความเป็นผู้เลิศด้วยยศ มีสิริ มี เกียรติคุณเป็นเครื่องอลังการ ทรงชำนะมาร ได้ รับการบูชาทั่วโลก ปรากฏทั่วไปทุกทิศ

พระองค์ทรงข้ามพ้นวิจิกิจฉา ล่วงพ้น ความสงสัย มีความดำริชอบเต็มเปี่ยม ทรงบรรลุ สัมโพธิญาณอันอุดม

ทรงยังหนทางที่ยังไม่เกิดให้เกิด เป็น ผู้สูงสุดกว่านรชน ตรัสบอกสิ่งที่คนอื่นยังไม่ได้ บอก และทรงยังสิ่งที่ยังไม่เกิดให้เกิดมีพร้อม

ทรงรู้จักหนทาง ทรงเข้าใจหนทางแจ้ง ชัด ตรัสบอกหนทางให้ ประเสริฐกว่านรชน ทรงฉลาดในหนทาง เป็นครู เป็นพระผู้สูงสุดกว่า นายสารถีทั้งหลาย

ครั้งนั้น พระโลกนายกผู้ประกอบด้วย พระมหากรุณา ได้ตรัสพระธรรมเทศนา ทรงฉุด ขึ้นซึ่งสัตว์ทั้งหลาย ผู้จมลงแล้วในหล่มคือโมหะ

พระมหามุนีทรงสรรเสริญพระสาวกผู้มี สมมติว่าเลิศในการให้โอวาทแก่นางภิกษุณีทั้ง หลาย ได้ทรงแต่งตั้งไว้ตำแหน่งเอตทัคคะ

เราได้ฟังพระพุทธดำรัสนั้นแล้ว ก็ชอบใจ จึงนิมนต์พระตถาคตพร้อมด้วยพระสงฆ์ให้เสวย และฉันภัตตาหาร แล้วปรารถนาฐานันดรนั้น

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้า 366

ครั้งนั้น พระโลกนาถผู้แสวงหาคุณอัน ยิ่งใหญ่ ทรงเบิกบานพระทัยได้ตรัสกะเราว่า ท่านจงมีความสุข อายุยืนเถิด ท่านจักได้ฐานันดรนี้ สมมโนรถปรารถนา

ในกัปที่แสนแต่กัปนี้ พระศาสดามีพระนามว่าโคดม ผู้ทรงสมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกากราช จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก ท่านจักเป็น ธรรมทายาทของพระศาสดาพระองค์นั้น จักเป็น โอรสอันธรรมเนรมิต จักได้เป็นสาวกของพระ ศาสดา มีนามว่านันทกะ

เพราะกรรมที่ได้ทำไว้ดีนั้น และเพราะ การตั้งเจตน์จำนงไว้ เราละร่างมนุษย์แล้ว ได้ไป สวรรค์ชั้นดาวดึงส์

ก็ในภพสุดท้ายในบัดนี้ เราเกิดในสกุล เศรษฐี อันมั่งคั่งสมบูรณ์ มีทรัพย์มากมาย ใน พระนครสาวัตถี

เราได้พบพระสุคตเจ้า ในวันที่พระองค์ เสด็จเข้าพระนคร เป็นผู้มีใจอัศจรรย์ได้ออกบวชเป็นบรรพชิต ในวันที่พระพุทธองค์ทรงรับพระเชตวนาราม.

ได้บรรลุอรหัตตผลโดยกาลไม่นานเลย ครั้งนั้นเราอันพระศาสดาผู้ทรงเห็นธรรมทั้งปวง ทรงพร่ำสอน จึงข้ามพ้นสังสารวัฏฏ์ไปได้

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้า 367

เราสอนธรรมแก่พระภิกษุทั้งหลาย พระภิกษุณีที่เราสอนนั้นรวม ๕๐๐ รูปด้วยกัน ล้วนเป็นผู้ไม่มีอาสวะ

ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้มีประโยชน์ เกื้อกูลใหญ่ ทรงพอพระทัย จึงทรงตั้งเราไว้ใน ตำแหน่งแห่งภิกษุผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายให้ โอวาทพระภิกษุณี

กรรมที่เราทำไว้ในกัปที่แสน แสดงผล แก่เราในอัตภาพนี้แล้ว เราเป็นผู้พ้นจากกิเลส ด้วยดี เหมือนลูกศรที่พ้นไปจากแล่ง ฉะนั้น เรา เผากิเลสเสียแลแล้ว

เราเผากิเลสทั้งหลาย ... คำสอน ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว ดังนี้.

ทราบว่า ท่านพระนันทกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ ด้วยประการ ฉะนี้แล.

จบนันทกเถราปทาน

๕๔๕. อรรถกถานันทกเถราปทาน

พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๕ ดังต่อไปนี้ :-

อปทานของท่านพระนันทกเถระ มีคำเริ่มต้นว่า ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน ดังนี้.

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้า 368

คำตั้งแต่เริ่มต้นเรื่องว่า แม้พระเถระรูปนี้ ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมา แล้วในพระพุทธเจ้าพระองค์ก่อนๆ ดังนี้ทั้งหมดมีเนื้อความพอจะรู้ได้โดยง่าย ตามแนวพระบาลีนั้นนั่นแล.

จบอรรถกถานันทกเถราปทาน